Το κόστος του χρήματος αυξάνεται, το πάρτι στα χρηματιστήρια τερματίζεται

Διόρθωση με ημερομηνία λήξης ή αρχή μιας νέας κρίσης με άγνωστο τέλος; Αυτό είναι το ερώτημα που προκύπτει από την πτώση των τιμών των μετοχών τις τελευταίες εβδομάδες σε όλα σχεδόν τα μεγάλα χρηματιστήρια του κόσμου.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Οι ρυθμοί της πτώσης είναι καταιγιστικοί: Ο αμερικανικός δείκτης Dow Jones από 26.617 μονάδες στις 26 Ιανουαρίου κατρακύλησε στις 23.857 στις 27 Μαρτίου (πτώση 11%), ο αμερικανικός δείκτης υψηλής τεχνολογίας Nasdaq από τις 7.467 στις 29 Ιανουαρίου έπεσε στις 27 Μαρτίου στις 7.009 (-6%), ο γερμανικός Daxx από 13.464 στις 22 Ιανουαρίου μειώθηκε στις 11.971 στις 27 Μαρτίου (-11%), ο γαλλικός CAC από 5.535 στις 23 Ιανουαρίου έφτασε στις 5.132 στις 27 Μαρτίου (-8%) και ο ιαπωνικός Nikkei από 23.816 στις 22 Ιανουαρίου «προσγειώθηκε» …απότομα στις 21.317 μονάδες στις 26 Μαρτίου (-11%).

Κάθε πτώση των τιμών των μετοχών στη διάρκεια αυτού του διμήνου υποκινήθηκε από κάποια αφορμή. Τη μια ήταν οι ανακοινώσεις του Τραμπ για την επιβολή δασμών στις εισαγωγές προϊόντων αλουμινίου και χάλυβα, παλιότερα οι απειλές επίθεσης στη Βόρεια Κορέα, με αφορμή τις πυρηνικές και πυραυλικές της δοκιμές, και η κορυφαία όλων και πιο πρόσφατη αφορμή ήταν η ανακοίνωση της αμερικανικής στατιστικής υπηρεσίας για άνοδο των μισθών στις ΗΠΑ τον Ιανουάριο κατά 2,9%!!! Η ενστικτώδης αντίδραση των αγορών, που αποκάλυψαν τον κανιβαλισμό του κεφαλαίου κατά της εργασίας, ισοδυναμούσε με τιμωρία και μήνυμα του κεντρικού νευραλγικού συστήματος του επιχειρηματικού κόσμου προς όλα τα …«άκρα»: Μην τολμήσετε να επιχειρήσετε την πορεία αναστροφής της πτώσης των μισθών, που τείνει να μετατραπεί σε σιδερένιο νόμο όπως φαίνεται και στο διάγραμμα το οποίο παραθέτουμε που μαρτυρά ότι οι απώλειες στα ωρομίσθια κατά τη διετία 2009-2010, δεν έχουν έκτοτε καλυφθεί, παρά την ανάπτυξη της οικονομίας.

Ο μυστικός πελάτης (Έπος!)

(Το κείμενο αυτό είναι case study από εγχειρίδιο μαθημάτων νεοφιλελευθερισμού)

 «Καλά, αυτοί δεν είναι άνθρωποι; Μόνο εσείς είσαστε; Δεν έχουν προβλήματα, δεν αντιμετωπίζουν στενοχώριες; Δεν έχουν γυναίκες να τους σπάνε τα @ρχίδια; Θέλω να μου εξηγήσετε πώς είναι δυνατόν, όποτε επισκέπτομαι το κατάστημά τους, οι υπάλληλοι να είναι πάντα χαμογελαστοί και εξυπηρετικοί».



Ήταν οι απορίες που είχε ο Γενικός μας -οι μεγάλης ηλικίας άνθρωποι έχουν τέτοιες- για τον ευγενικό τρόπο συμπεριφοράς των υπαλλήλων μιας μεγάλης αλυσίδας ηλεκτρονικών.

 Και όταν ξεκινήσει να μιλάει ο άνθρωπος αυτός, δεν σταματάει.

«Σου απαντούν πάντα ευγενικά σε οτιδήποτε τους ρωτήσεις» συνέχισε, «και αν δεν γνωρίζουν κάτι, θα επιφυλαχθούν να σου απαντήσουν. Σου εξηγούν με κάθε λεπτομέρεια τα τεχνικά χαρακτηριστικά του προϊόντος, που σκέφτεσαι να αγοράσεις. Αν ψωνίσεις, την ώρα που φεύγεις στο ταμείο, σε ρωτάνε εάν έμεινες ευχαριστημένος από την εξυπηρέτηση τους. Αλλά και τίποτα να μην αγοράσεις, σε ευχαριστούν που επισκέφθηκες το κατάστημα τους και σου λένε ότι σε περιμένουν μια άλλη φορά».


Δεν έλεγε να βάλει γλώσσα μέσα. Για να κεντρίσει το ενδιαφέρον μας, φαίνεται.


«Ποιος Προσωπάρχης διάλεξε τέτοιους καλούς υπαλλήλους;» συνέχισε. «Τυχαίο είναι που η κερδοφορία τους χρόνο με τον χρόνο ανεβαίνει; Και ξέρετε, αυτή η επαγγελματική συμπεριφορά μεταδίδεται, χάρη στον ανταγωνισμό της ελεύθερης αγοράς, σε ολοένα και περισσότερα καταστήματα λιανικής μεγάλων αλυσίδων».

Καταλάβαμε ότι είχε επισκεφθεί κάποιο Πολυκατάστημα και προσπαθούσε να μας μεταφέρει τις εντυπώσεις του. Εμείς, που χρόνια τον ξέρουμε, γνωρίζαμε, εκ των προτέρων, ότι όλη αυτή η εισαγωγή θα κατέληγε σε καμία νέα πολιτική προσφοράς υπηρεσιών στους πελάτες μας.

«Μου στείλανε ακόμη και mail με ερωτηματολόγιο-point system, για την αξιολόγηση της εξυπηρέτησης» κατέληξε.

Και όλη αυτή η εισαγωγή που μάς έκανε, ήταν ο λόγος για μια νέα σύσκεψη, πρωινό Δευτέρας -πού την βρήκε την όρεξη ο πoύστης- με θέμα «Το μυστικό της άριστης συμπεριφορικής εικόνας των υπαλλήλων αλυσίδων εμπορίας διαρκών η άλλων καταναλωτικών αγαθών».

Δευτέρα, δέκα η ώρα το πρωί, δεν είναι και η καλύτερη ώρα για σύσκεψη των Managers της Εταιρείας.

Καλά-καλά, ούτε καφέ δεν είχαμε προλάβει να πιούμε.

Για δε τσιγάρο, ούτε λόγος να γίνεται στις συσκέψεις, εάν είναι μαζί μας η Φιλιώ, η Διευθύντρια Προσωπικού. Δεν αφήνει ούτε τον Γενικό μας να καπνίσει, από τότε που οι ξένοι μέτοχοι σε μια απρογραμμάτιστη επίσκεψή τους, της έβγαλαν κόκκινη κάρτα στο audit του no smoking policy.

Άλντους Χάξλεϋ: Όταν στους σκλάβους θα αρέσει η σκλαβιά

Στις 26 Ιουλίου 1894 γεννήθηκε ο Άλντους Χάξλεϋ, ο συγγραφέας του απελπιστικά προφητικού βιβλίου επιστημονικής φαντασίας «Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος» και αυτού που είπε: «Μόνο ένα μεγάλο λαϊκό κίνημα υπέρ της αποκέντρωσης της εξουσίας και της αυτοοργάνωσης μπορεί να σταματήσει τη σημερινή τάση προς ολοκληρωτισμό. Ένα πραγματικά αποτελεσματικό ολοκληρωτικό κράτος θα είναι αυτό στο οποίο το ισχυρό διευθυντήριο των πολιτικών αρχηγών και της στρατιάς των μάνατζερ ελέγχουν έναν πληθυσμό σκλάβων χωρίς να χρειάζεται να ασκήσουν εξαναγκασμό, γιατί θα τους αρέσει η σκλαβιά τους. Και το να τους αρέσει η σκλαβιά τους έχει ανατεθεί από τα σημερινά ολοκληρωτικά κράτη σε υπουργεία προπαγάνδας, στους εκδότες και τους μηντιάρχες και στους δασκάλους και καθηγητές.»(1962, ένα χρόνο πριν πεθάνει ο Α.Χ.)

Η οικογένεια του Άλντους Χάξλεϋ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς από αυτή αναδείχτηκαν πολλοί αξιόλογοι επιστήμονες, γιατροί, λογοτέχνες, νομπελίστες και εκπαιδευτικοί. Παππούς του ήταν ο διάσημος Τόμας Χάξλεϋ βιολόγος και αγνωστικιστής ο οποίος υπήρξε και ενεργός υποστηρικτής του Δαρβίνου, εξ ου και το παρατσούκλι του "το μπουλντόγκ του Δαρβίνου" (Darwin's Bulldog). 

Ο Θαυμαστός καινούργιος κόσμος του Α. Χ. είναι ο «Brave New World» (Σαίξπηρ: «Τρικυμία»), που αναφέρεται, όπως επισημαίνει ο Τεοντόρ Αντόρνο, στον Νέο Κόσμο, την Αμερική, το εργαστήρι για την κοινωνία του μέλλοντος. 

Ο νέος «θαυμαστός κόσμος» είναι μια ταξική κοινωνία που υφίσταται ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, όπου δεν υπάρχει οικογένεια, έχει απαλειφθεί η ιστορική μνήμη και υπάρχει ένας γενικευμένος ηδονισμός ως τρόπος ζωής. Όλα είναι ρευστά και δεν υπάρχει καμία δέσμευση καθώς ‘Όλοι ανήκουν σε όλους’. Η αναπαραγωγή του ανθρώπινου είδους δεν γίνεται με φυσικό τρόπο αλλά στα κρατικά εργαστήρια, με τη μέθοδο του κλωνισμού, και ανάλογα με την ποσότητα οξυγόνου που παρέχεται στα έμβρυα παράγονται πέντε τύποι ανθρώπων: οι Άλφα, οι Βήτα, οι Γάμμα, οι Δέλτα και οι Έψιλον. Δεδομένου λοιπόν ότι οι ικανότητες και η ευφυΐα προκαθορίζονται, ο καθένας κάνει τη δουλειά για την οποία είναι βιολογικά προορισμένος και έτσι οι αποτυχίες και οι διαψεύσεις ανήκουν στο παρελθόν. 

Ο ηδονισμός είναι το νόημα και ο τρόπος ζωής των όντων αυτού του νέου κόσμου. Το σεξ είναι ελεύθερο και μάλιστα η πολιτεία το προπαγανδίζει με το σύνθημα «οι πάντες ανήκουν στους πάντες»(η κοινοκτημοσύνη σε όλο της το μεγαλείο), παρέχοντας μάλιστα και νέες μορφές ηδονής. Όλοι παίρνουν ένα ναρκωτικό που αποκαλείται «σόμα» και τους δημιουργεί αισθήματα ευφορίας. Στην κοινωνία τούτη έχουν εξαλειφθεί οι αρρώστιες. Δεν υπάρχει πόνος, πείνα και δυστυχία. Άρχοντας αυτού του παγκόσμιου κράτους των νέων ηλιθίων είναι κάποιος Μουσταφά Μοντ. Αυτός είναι ο δεύτερος κεντρικός ήρωας, αλλά είναι Άγριος, ένα κατάλοιπο του σαιξπηρικού κόσμου(δηλαδή ο τελευταίος «άνθρωπος»), που δεν αντέχει την κοινωνία των αυτομάτων και αυτοκτονεί. 

Παιδιά-σκλάβοι στην Ελβετία

Χιλιάδες άνθρωποι στην Ελβετία, οι οποίοι εξαναγκάστηκαν σε παιδική εργασία, απαιτούν αποζημίωση για την κλεμμένη παιδική τους ηλικία. Από τη δεκαετία του 1850, εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά απομακρύνθηκαν από τους γονείς τους και στάλθηκαν σε αγροκτήματα για να εργαστούν, μια πρακτική που συνεχίστηκε και κατά τον 20ο αιώνα.

Ο David Gogniat άκουσε ένα δυνατό χτύπημα στην πόρτα. Ήταν δύο αστυνομικοί. «Τους άκουσα να φωνάζουν και συνειδητοποίησα ότι κάτι πήγαινε στραβά. Κοίταξα έξω και είδα ότι η μητέρα μου τους είχε σπρώξει από τις σκάλες,» λέει. «Στη συνέχεια, μπήκε μέσα και έκλεισε την πόρτα. Την επόμενη μέρα, ήρθαν τρεις αστυνομικοί. Ένας ακινητοποίησε την μητέρα μου και οι άλλοι με πήραν μαζί τους». Στην ηλικία των οκτώ, είχε ουσιαστικά απαχθεί και μεταφερθεί σε ένα αγρόκτημα. Ως και σήμερα δεν έχει καμία ιδέα γιατί. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του, ο ίδιος, ο αδερφός του και οι αδελφές του ζούσαν μόνοι τους με τη μητέρα τους. Ήταν φτωχοί, αλλά τα παιδικά του χρόνια ήταν ευτυχισμένα ώσπου μια μέρα, το 1946, όταν γύρισε στο σπίτι από το σχολείο, είδε πως τα αδέλφια του είχαν εξαφανιστεί. Ένα χρόνο αργότερα, ήταν η σειρά του. Οδηγήθηκε σε μια παλιά αγροικία και έγινε εργάτης. Ξυπνούσε πριν τις 06:00 και εργαζόταν πριν και μετά το σχολείο. Η ημέρα του τελείωνε μετά τις 22:00. Αυτός ο επιβλητικός άνδρας, στα 70 του, μοιάζει ευάλωτος, καθώς θυμάται τη συχνή βία από τον θετό του πατέρα. «Θα τον περιέγραφα σχεδόν ως τύραννο …τον φοβόμουν. Ήταν αρκετά οξύθυμος και με χτυπούσε με την παραμικρή αφορμή,» λέει ο Gogniat. Σε μια περίπτωση, όταν ήταν μεγαλύτερος, θυμάται ότι αντέδρασε βίαια ο ίδιος, άρπαξε τον πατριό του, τον έσπρωξε στον τοίχο και ήταν έτοιμος να τον χτυπήσει. Εκείνος όμως τον απείλησε: «Αν με χτυπήσεις, εγώ θα πω να σε στείλουν σε ίδρυμα». Έτσι ο David υπαναχώρησε. Τα αδέλφια του ζούσαν με οικογένειες σε κοντινό χωριό. Τα έβλεπε σπάνια. Τους έλειπε, πολύ, η μητέρα τους. Αλληλογραφούσαν και υπήρξαν περιστασιακές επισκέψεις. Μια μέρα η μητέρα του έκανε μια τολμηρή προσπάθεια να πάρει τα παιδιά της πίσω. Ήρθε με ένα ζευγάρι Ιταλών σε ένα Fiat Topolino και είπε ότι θα έπαιρνε τα αδέλφια του για μια βόλτα. Ο David δεν ήταν εκεί, αλλά ήταν το θέμα συζήτησης στο χωριό όταν επέστρεψε εκείνο το βράδυ. Η αστυνομία έφερε πίσω τα παιδιά τρεις ημέρες αργότερα. «Το γεγονός ότι η μητέρα μου κανόνισε να «απαγάγει» τα παιδιά της και να τα φέρει πίσω στο σπίτι στη Βέρνη μαζί της δείχνει ακριβώς πόσο πολύ είχε αγωνιστεί ενάντια στις αρχές,» λέει ο Gogniat. Με τον θάνατο της μητέρας του, έκανε μια συγκλονιστική ανακάλυψη. Βρήκε έγγραφα που αποδείκνυαν ότι πλήρωνε χρήματα στις ανάδοχες οικογένειες για τη συντήρηση των τεσσάρων παιδιών της, που είχαν απομακρυνθεί βιαίως από εκείνη και εργάζονταν ως μισθωμένοι εργάτες.

Ο Gogniat, ο αδελφός του και οι δύο αδελφές του ήταν «παιδιά με σύμβαση» ή verdingkinder όπως είναι γνωστά στην Ελβετία. Η πρακτική της χρησιμοποίησης παιδιών ως φθηνό εργατικό δυναμικό στα αγροκτήματα και τα σπίτια άρχισε την δεκαετία του 1850 και συνεχίστηκε μέχρι το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Η ιστορικός Loretta Seglias λέει πως τα παιδιά τα έπαιρναν για «οικονομικούς λόγους τις περισσότερες φορές …μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η Ελβετία δεν ήταν μια πλούσια χώρα, και πολλοί από τους κατοίκους ήταν φτωχοί». Η γεωργία δεν ήταν μηχανοποιημένη και έτσι τα αγροκτήματα χρειάζονταν την παιδική εργασία. Εάν ένα παιδί έμενε ορφανό, αν ο γονέας ήταν άγαμος, υπήρχε ο φόβος της παραμέλησης ή αν είχε την ατυχία να έχει γεννηθεί φτωχό, οι τοπικές αρχές θα παρέμβαιναν.

Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση

του Αλέκου Αναγνωστάκη*

Η τελική απάντηση στο ερώτημα αν η τεχνολογία, που αναπτύσσεται αντικειμενικά, θα ωφελήσει ή όχι την ανθρωπότητα, μπορεί να δοθεί μόνο από τους συσχετισμούς –και τη δυναμική τους–  ανάμεσα στην εργατική και την αστική πολιτική. Εκεί, στη διεκδίκηση πρωτίστως όχι μόνο του χρόνου που απελευθερώνει η σύγχρονη επιστήμη αλλά και του χρόνου που απελευθερώνει την ίδια την εργασία.

Από τους νομάδες μέχρι τα ρομπότ

• Το χθες και το αύριο

Η αγροτική επανάσταση οδήγησε στο τέλος της νομαδικής ζωής. Η ανακάλυψη του ατμού, η δεύτερη τεχνολογική επανάσταση, σημάδεψε τη βιομηχανική επανάσταση, καθόρισε το πέρασμα από τον εμβρυακό στον ώριμο-βιομηχανικό καπιταλισμό.


Η τρίτη επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση, η ανακάλυψη του ηλεκτρισμού, οι ηλεκτρικές μηχανές και ο μαζικός εξηλεκτρισμός, αποτέλεσαν τα θεμέλια της μετάβασης του καπιταλισμού στο μονοπωλιακό του στάδιο. Συνέβαλαν καθοριστικά σε ένα άλμα στην ποιότητα της ζωής και της δουλειάς του  ανθρώπου. Η νύχτα έπαψε να είναι όπως παλιά. Οι ατμομηχανές και οι ηλεκτρικές μηχανές έσπασαν τα μέχρι τότε όρια που έθετε στην εργασία η μυϊκή δύναμη του ανθρώπου. Πολλαπλασίασαν τις ασκούμενες  δυνάμεις και ροπές.


Η έλευση της Πληροφορικής και ειδικά των υπολογιστών, των ρομπότ και των οπτικών ινών, η ποιοτική ανάπτυξη της Γενετικής, της Βιοτεχνολογίας και της Μοριακής Βιολογίας, επέφεραν την τέταρτη οικουμενική τεχνολογική επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι σύγχρονες υπεραυτόματες μηχανές πολλαπλασιάζουν πλέον όχι μόνο την ασκούμενη μυϊκή δύναμη αλλά και την «ασκούμενη πνευματική δύναμη» στην εργασία, στη ζωή. Ρεαλιστικοποιούν – και αυτή είναι ποιοτική διαφορά με τις μηχανές της τρίτης επιστημονικοτεχνολογικής επανάστασης  – τη δυνατότητα επεξεργασίας πρωτοφανούς όγκων δεδομένων και την άσκηση μεγα – υπολογιστικών  πράξεων και πολυσύνθετων εντολών.

Ευγνωμοσύνη | Να κάνεις τη δουλίτσα για τα 400 ευρώ

Μπαίνοντας σπίτι, τους ακούω να συνομιλούν στην είσοδο του φροντιστηρίου δίπλα. Αυτή κρατώντας το σκυλί της, λέει: «ε δηλαδή τί; Σφάξε με αγά μου ν’ αγιάσω; Ε όχι, θα παλέψω». Αυτός απαντάει: «Να πολεμήσεις δηλαδή για τα δικαιώματα του υπάλληλου και του εργάτη; Πώς δηλαδή; Αφού δεν υπάρχει τίποτα. Δεν έχει τίποτα. Τί να δώσει;Δεν γίνεται.»
*
Το σκηνικό σε μια τυχαία συνάντηση στο δρόμο. Βρήκε μια δουλειά, 350 ή 400 ευρώ, μαύρα. Στο ανακοινώνει. Είσαι αμήχανος, γιατί δεν ξέρεις πώς να αντιδράσεις. Είχε ζόρια, χρειαζόταν τα χρήματα. Πες μπράβο, πες ωραία, γιατί δεν λες; Δείξε τη χαρά σου ρε, γιατί δε τη δείχνεις; Τα χρήματα είναι λίγα, οι ώρες αρκετές ή πολλές, μένει στο νοίκι, τα έξοδα τρέχουν, να πάμε και για κανένα ποτό κάποια στιγμή. Τι να φτάσει; Πώς να χαρείς;
Η κυβέρνηση, τα μίντια, ο διπλανός στην πολυκατοικία και καμιά 60αριά διανοούμενοι πρώτης γραμμής σου λένε, πως άμα σου δώσουν 400 ευρώ για να ζήσεις θα πρέπει να λες ευχαριστώ. Θα πρέπει να δουλεύεις, να προσπαθείς, να είσαι συνεπής με τις υποχρεώσεις σου, να στύβεις την πέτρα, να είσαι αισιόδοξος, άμα χρειαστεί να είσαι καινοτόμος και ευέλικτος. Να μη ζεις πάνω απ’ τις δυνατότητές σου. Πόσες είναι οι δυνατότητές σου; 400 ευρώ. Ε θα ζεις ως τα 400 ευρώ. Αυτές οι δυνατότητες αυτή και η ζωή σου.

Ευγγελισμός. σύντομη αλλά ακριβής σύνοψη των συνθηκών ( foto via @panosharitos )

Σου λένε ότι τέτοιες είναι οι συνθήκες, άρα να λες ευχαριστώ. Να είσαι ευγνώμων που έχεις 400 ευρώ, κάποιο ελεύθερο χρόνο, μία απάντηση στο πού βρίσκεσαι τώρα των γνωστών. Να είσαι ευγνώμων γιατί είσαι ζωντανός, ζόμπι αλλά ζωντανός, δούλος αλλά ζωντανός, χωρίς επιθυμίες αλλά ζωντανός, χωρίς ζωή αλλά ζωντανός.

«so to cure you they must kill you»

Ποτέ δεν καταλάβαινα τους θιασώτες της παραγωγικότητας και της προκοπής. (μόνη ίσως θετική νοηματοδότηση της προκοπής: Ως προκοπή αντιλαμβάνομαι ένα ωραίο Κυριακάτικο τραπέζι και φίλους χορτάτους και μεθυσμένους. Άρα, προκομμένοι εμείς που τους δεξιωθήκαμε). Αλλά τώρα πια δεν μπορούμε να κάνουμε τη συζήτηση για την ουσία της παραγωγικότητας και τι αυτή τελικά σημαίνει για το πώς ζούμε. Τώρα πρέπει να λέμε απλά ευχαριστώ. Άλλωστε, το αμέσως επόμενο μεγάλο σκάνδαλο του καιρού θα είναι να απορρίπτεις προτάσεις εργασίας. Να μην θες να μπεις/επιστρέψεις στην εταιρεία. Να μην θες να βάλεις τη στολή της ειδικής οικονομικής ζώνης. Απαπα. Απαγορεύονται τέτοιες κουβέντες. Απαγορεύονται. Να κάνεις τη δουλίτσα για τα 400 ευρώ. Δεν βλέπεις ότι έχουμε κρίση; Δεν βλέπεις πώς είναι οι συνθήκες; Δεν επιτρέπεται πλέον κριτική στην εντατική εργασία, δεν επιτρέπεται αμφισβήτηση της ανάπτυξης. Εδώ για 400 ευρώ θα πρέπει να κάνεις υπόκλιση στον κύριο εργοδότη, για ποιό όχι μιλάμε;

Πού ήταν όλοι αυτοί όταν εμείς ζούσαμε;

Πριν λίγα χρόνια σε μια παλιά μου δουλειά, σε ένα μεσημεριανό διάλειμμα, είχε ανάψει μια συζήτηση με τους συναδέλφους για διάφορες φάσεις που είχαμε περάσει εκεί κάπου στα 20 χρόνια μας. Για συναυλίες, ταινίες, για τα πάρτι με τους πρώτους έρωτες, για διάφορες πλάκες κλπ. Ο διευθύνων την επιχείρηση ένας τυπικός μάνατζερ, μιας τυπικής πολυεθνικής, καθόταν πιο εκεί και μας άκουγε. Αργότερα με φώναξε στο γραφείο και πολύ σκεπτικός μου έκανε  μια ερώτηση, με ύφος αρκετά στεναχωρημένο.

«Ξέρεις, πριν που σας άκουγα, αναρωτήθηκα για κάτι… Πού ήμουν εγώ όταν όλοι εσείς κάνατε όλα αυτά?…»

Αυτή η απλή φράση ήταν ότι πιο ανθρώπινο, ειλικρινές, έχω ακούσει ποτέ μέσα στον εργασιακό χώρο. Ηταν μια φράση κλειδί, αυθόρμητη, ένα ερωτηματικό που δεν χρειαζόταν απάντηση, γιατί αυτός που έκανε την ερώτηση, ήξερε ήδη πόση απουσία ζωής είχε η ζωή του.

Η γενιά μου, αυτή η περίφημη γενιά της μεταπολίτευσης δεν έζησε πόλεμο, είναι αλήθεια, αλλά έζησε κάτι φοβερό που μόλις τώρα αρχίζω να το συνειδητοποιώ. Έζησε.. μια μοναδική απελευθέρωση. Μας πρόσφεραν στο πιάτο τα πάντα για να τα χειριστούμε όπως γουστάραμε. Κι αποτύχαμε. Η πλειοψηφία απέτυχε. Αυτοί όλοι οι χαρτογιακάδες, σε ρομποτοειδές στυλ που δεν ξέρουν πλέον ούτε για πιο λόγο ζουν, ούτε τι να ονειρευτούν τα βράδια εκτός από παλιόχαρτα, στατιστικές κι έναν απόλυτο εθισμό στο χρήμα, την εξουσία, και τη προσκόλληση στις καρέκλες τους, κάποτε ήταν νέοι.

Νέοι σε ένα κόσμο που αμφισβήτησε τα πάντα. Που ρόκαρισε άγρια. Που ξενύχτησε μεθώντας μέχρι αηδίας, που ήρθε σε σύγκρουση με το κατεστημένο. Φόρεσε χακί τζάκετ, ή γκοθάδικα ρούχα. Αφησε το μαλί να πέφτει ελεύθερο ή το κούρεψε σαν πανκιό. Διάβασε αιρετικά κείμενα κι είδε αιρετικές ταινίες. Φώναζε ελεύθερα τα πολιτικά της πιστεύω, αμφισβήτησε θεούς και δαίμονες. Χωρίς κινητά και υπολογιστές με το τηλέφωνο να βαράει μες τη νύχτα, το ξυπνητήρι με το άγαρμπο ξύπνημα χωρίς επιλεγμένη μελωδία, με τα πάρτυ που περίμενες να κάτσει σωστά η μπούκαλα ή τι θα κάνει ο κύριος στη κυρία, ένα κράμα παρανοϊκό από ελαφοκυνηγούς, κοράκια, εξορκιστές, να συναγωνίζεται τη τέχνη με το σπλάτερ, τα καρεκλάδια, τις ροκιές και τα σκυλάδικα. Την επανάσταση για τη καύλα της , απέναντι στο αραχνιασμένο κατεστημένο να παρασέρνει τα μυαλά με τρόπο κινηματογραφικό.

Μια ζωή που καψουρευόταν συνεχώς νέες ερωμένες, και μια πεποίθηση πως τίποτα δεν μπορεί να σ΄εμποδίσει να κάνεις αυτό που σου έχει καρφωθεί στο μυαλό. Είναι τρελό όταν συνειδητοποιεί κάποιος πως όλο αυτό το τσούρμο με τα μεγάλα λόγια, τις μεγάλες ιδέες, το νεύρο, τη δύναμη να φέρουν το κόσμο ανάποδα, ΚΑΤΑΝΤΗΣΕ να είναι αυτό που είναι σήμερα. Ένα μάτσο από φοβισμένους νοικοκυραίους, εθισμένους σε κάθε λογής ηλιθιότητα, τρομοκρατημένους από λογαριασμούς και στατιστικές. Θύματα απόλυτα ενός διευθυντηρίου που αλήθεια… Που βρισκόταν όταν όλοι εμείς ζούσαμε;

Υπενθύμιση του τι σημαίνει στην πραγματικότητα έρχονται επενδυτές και επενδύσεις

Γεια σου πιτσιρίκο.
Έλληνας του εξωτερικού επενδύει στην Ελλάδα γιατί αναγνωρίζει την ικανότητα και πιστεύει στη νεολαία.



Στην κυριολεξία και συνοπτικά , τύπος με κεφάλαιο και κονέ θέλει να πληρώνει φτηνά εργατικά, οπότε έρχεται στην Ελλάδα της κρίσης, συνεργάζεται με λαμόγιο καθηγητή και ελπίζουν να τους κάτσει και κάνα ΕΣΠΑ, κάνα πρόγραμμα ανέργων· ό,τι γλιτώσεις καλά είναι.
Ο μόνος λόγος που γράφω είναι ως υπενθύμιση του τι σημαίνει στην πραγματικότητα έρχονται επενδυτές και επενδύσεις.


Πέρασαν κάποια χρόνια απ’ όταν πρωτοάνοιξε μια εταιρία ο παραπάνω επενδυτής.
Χαμός στις εφημερίδες, έρχεται η καινοτομία, θα δουλέψουν οι νέοι πάνω σ’ αυτό που σπούδασαν και θα μείνουν και στην Ελλάδα.


Δεν πέρασε πολύς καιρός, άρχισαν οι πρώτες απολύσεις -από αύριο μην έρθετε στη δουλειά-, οι μισθοί έπεσαν, όλο και μειώνονται, τώρα κάποιοι δουλεύουν και χωρίς λεφτά.
Δουλέψτε για να μην κλείσει η εταιρία, δουλέψτε απλήρωτες υπερωρίες, δουλέψτε Σαββάτο, δουλέψτε Κυριακή, δουλέψτε για την πατρίδα.


Αυτές είναι οι ατάκες που λέγονται, και αυτές είναι πλέον οι συνθήκες.
Όταν ακούτε λοιπόν χρυσά περιτυλίγματα καινοτομίας, τεχνολογίας, επιστήμης, και τίτλους καθηγητών ή επενδυτών να ξέρετε ότι η σαπίλα από μέσα είναι η ίδια, θυσία εργαζομένων για κέρδος, εκμετάλλευση και κοροϊδία.

Οργάνωση σε κάθε γειτονιά, μποϋκοτάζ στις πολυεθνικές
Α. Θ.


«…θα τους τραβήξουμε να τους βγάλουμε μέσα από τα γραφεία τους,
και να τους πούμε:
Αρκετά ρε μαλάκες με τη κονόμα και τις μαλακίες σας μας γαμήσατε.
Αρκετά ρε μαλάκες αρκετά…


Έτσι να τους τραβήξουμε να τους βγάλουμε μέσα από τα meetings
για να τους δείξουμε πόσο υπέροχα καίγονται τα πολυτελέστατα
αυτοκίνητά τους στα οδοφράγματα και να τους πούμε:
Αρκετά ρε μαλάκες με τη κονόμα και τις μαλακίες σας μας γαμήσατε.
Αρκετά ρε μαλάκες αρκετά…»

Αφού υπάρχουν και χειρότερα...

Κοντεύει να συμπληρωθεί μια βδομάδα από την ώρα που πέθανε ο Φιντέλ και δεν λένε να κοπάσουν οι φωνές εκείνων που προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο κόσμος μας έγινε καλύτερος με τον θάνατο ενός στυγνού δικτάτορα. Το κακό είναι πως αυτές οι φωνές δεν ανήκουν όλες σε απολογητές τού καπιταλισμού, σε παπαγαλάκια της αστικής τάξης ή σε εξωνημένους κονδυλοφόρους. Ανάμεσά τους ακούγονται και φωνές από σκεπτόμενους -υποτίθεται- ανθρώπους, οι οποίοι είτε "πήγαν και είδαν με τα μάτια τους" είτε τους ενημέρωσε από πρώτο χέρι "κάποιος δικός τους που πήγε και είδε με τα μάτια του".

Πρώτα εκμετάλλευση, μετά απέλαση

Η πρόσφατη μετάφραση του κειμένου ”Κέντρα Κράτησης Μεταναστών: Εδώ είναι Γκουαντάναμο” κατέδειξε τις φρικαλεότητες που λαμβάνουν χώρα στα κέντρα κράτησης μεταναστών στη Βρετανία. Το παρόν κείμενο μας πάει πέρα από τα κέντρα κράτησης και διεισδύει στους εργασιακούς χώρους μεταναστών στο πολύβουο Λονδίνο, όπου η αφηγήτρια, μία καμαριέρα που ξεκίνησε ένα μπλογκ με στόχο την ενημέρωση, την οργάνωση συλλογικών αγώνων και τον συνδικαλισμό, μας ξεναγεί σε έναν από τους πιο σκληρούς εργασιακούς κλάδους, αυτόν της εστίασης. Η παραβίαση των εργασιακών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ολοκληρωτική έλλειψη σεβασμού για τον άνθρωπο στο όνομα του κέρδους, τα καθημερινά βιώματα εξευτελισμού από πελάτες και αφεντικά, η κούραση, η εξάντληση και η έλλειψη αλληλεγγύης και αγώνων, διαγράφουν μία ασφυκτική πραγματικότητα για χιλιάδες μετανάστες. Αυτή τη στιγμή, χιλιάδες άνθρωποι στη Βρετανία ζουν με το φόβο της σύλληψης, της απέλασης και της αβεβαιότητας του μέλλοντος. Όμως ποιοί είναι αυτοί; Τι αντιμετωπίζουν στο εργασιακό  περιβάλλον και την καθημερινή τους ζωή και πως διαμορφώνονται οι εμπειρίες τους σε μία χώρα που γίνεται ολοένα λιγότερο ανεκτική στη διαφορετικότητα;

 

 

μετάφραση και εισαγωγή: Black Cat

Πριν μερικές εβδομάδες οι εργαζόμενοι στις κουζίνες του εστιατορίου Byron Burger, που κατάγονται από διάφορες χώρες του κόσμου, κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε ένα εκπαιδευτικό σεμινάριο. Όταν έφτασαν βρήκαν την αστυνομία μετανάστευσης να τους περιμένει και ως αποτέλεσμα συνελήφθησαν και απελάθηκαν 35 άνθρωποι. Οι υπόλοιποι κρύβονται κάπου εκεί έξω. Κάποιοι από τους υπαλλήλους αυτούς εργάζονταν στο Byron εδώ και τέσσερα χρόνια. Το Byron Burger σκόπευε να τους εργοδοτεί ενόσω μπορούσε να τους εκμεταλλεύεται με χαμηλό κόστος και να τους πετάξει στο δρόμο ανερυθρίαστα όταν πλέον η εργοδότησή τους δεν  συνέφερε οικονομικά την εταιρία. Η λογική πίσω από την εκμίσθωση εργατών χωρίς χαρτιά είναι πολύ απλή: η εταιρία δεν τους παρέχει το κατώτατο όριο μισθού και δεν σέβεται τους βασικούς εργασιακούς κανονισμούς ούτε τα ανθρώπινα δικαιώματα τους.

«Μερική απασχόληση» για μερική… ζωή

Το 61,6% των προσλήψεων που έγιναν κατά τη διάρκεια του πρώτου δεκάμηνου (Ιανουάριος- Οκτώβριος 2016) αφορούσαν σε θέσεις μερικής απασχόλησης, ή εκ περιτροπής εργασίας. Τα στοιχεία προέρχονται από το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ του υπουργείου Εργασίας και αποτυπώνουν ένα μέρος μόνον, της εργασιακής ζούγκλας που δημιουργούν οι μνημονιακές πολιτικές. Η πλήρης εικόνα είναι ακόμα χειρότερη αν λάβει κανείς υπόψη το καθεστώς της απόλυτης ασυδοσίας των εργοδοτών στις προσλήψεις και τις απολύσεις, που τροφοδοτείται και ενισχύεται από την επίσημη κρατική πολιτική της «απελευθέρωσης» της αγοράς εργασίας.


Για μια πληρέστερη εικόνα της πραγματικότητας, παραθέτουμε το συμπέρασμα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, από την πρόσφατη έκθεση του για την απασχόληση:


«Αναλύοντας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας παρατηρούμε ότι το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας κατά ηλικιακή κατηγορία εμφανίζεται στους νέους 15-24 ετών (49,1%), ενώ οι γυναίκες εμφανίζουν ποσοστό ανεργίας σημαντικά υψηλότερο έναντι των ανδρών (27,6% έναντι 19,4%). Η μακροχρόνια ανεργία ανέρχεται σε 72,2% του συνόλου των ανέργων. Η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων έχει προκαλέσει τη σταθερή άνοδο της μερικής απασχόλησης, τη χειροτέρευση βασικών δεικτών προστασίας της απασχόλησης και τη δραματική αύξηση των επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων εργασίας (ΣΣΕ). Ο δε νομοθετημένος κατώτατος μισθός ο οποίος είναι χαμηλότερος του 60% της διαμέσου των μισθών ουσιαστικά θεσμοθετεί έναν «μισθό φτώχειας» σύμφωνα με τον δείκτη Kaitz».

Εμείς την δουλειά μας κάνουμε

«Α, να χαθείς παλιοκόρακα. Δευτέρα πρωί, βρήκες να έρθεις; Φύγε από εδώ, ρε @ρχίδι, μη σε πλακώσω στις μπουνιές»

Ήταν οι φωνές του Σταύρου, του γείτονα μου με το μαγαζί, κάπου τριάντα τετραγωνικά, που πουλάει υδραυλικά και ηλεκτρολογικά είδη για οικοδομές. Ακούγονταν μέχρι πάνω, στο γραφείο μου.

Βγήκα στο μπαλκόνι, να δω τι γίνεται.

Οι καταστηματάρχες, από τα διπλανά και τα απέναντι μαγαζιά, βγήκαν και αυτοί από τα δικά τους.

Ήρθαν στην εξώπορτα του Σταύρου. Άλλοι γείτονες, τράβηξαν τις κουρτίνες και άνοιξαν τα παράθυρα τους. Να ακούν καλύτερα.

Και όλος αυτός ο σαματάς, γιατί; Επειδή ένας δικαστικός κλητήρας προσπαθούσε να επιδώσει ένα εξώδικο τραπέζης.

Δεν υπέγραφε με τίποτα ο Σταύρος.

Άνοιξε συζήτηση με τον επιμελητή.

Αγνοώντας, ότι οι διακομιστές των δικαστικών εγγράφων δεν παίζουν κανένα ρόλο στην εξέλιξη η την τροπή μιας υποθέσεως, πάλευε να του εξηγήσει, ότι, κοντά στα εξήντα του, δεν έγινε ξαφνικά μπαταξής. Ήταν ένας ασυνεπής δανειολήπτης, γιατί μειώθηκε ο τζίρος του.

Αρνιότανε να υπογράψει. Και κάθε τόσο, που ο επιμελητής, τον πίεζε- τον απείλησε σε κάποια στιγμή, ότι θα έρθει με αστυνόμο- οι φωνές δυνάμωναν.

Κάποιες φορές να λες: Δε γαμιέται;

Δύο άνθρωποι στο δάσος αποφάσισαν να κάνουν ένα διαγωνισμό κοψίματος ξύλων. Πήραν από ένα πριόνι και ξεκίνησαν να κόβουν κορμούς.

Όμως ο ένας από αυτούς κάθε τόσο σταματούσε το κόψιμο, έπαιρνε το πριόνι και έμπαινε στην καλύβα του. Έβγαινε μετά από δέκα λεπτά και συνέχιζε. Ο άλλος δεν σταματούσε να πριονίζει, και χαμογελούσε, βέβαιος για τη νίκη του.

Όταν τελειώσανε δεν χρειαζόταν καν να μετρήσουν τα κομμένα ξύλα. Ο σωρός εκείνου που κάθε τόσο σταματούσε ήταν εμφανώς μεγαλύτερος.

– Πώς έγινε αυτό; τον ρώτησε ο ηττημένος. Εγώ δεν σταμάτησα στιγμή να πριονίζω, ενώ εσύ κάθε τόσο έμπαινες στην καλύβα σου.

– Ναι, αλλά εγώ, όταν έμπαινα μέσα, ακόνιζα το πριόνι μου, του απάντησε ο νικητής.

~~

Αυτή την ιστορία τη διάβασα πριν πολλά χρόνια σ’ ένα βιβλίο του Στίβεν Κόβεϊ. Αυτός είναι (ήταν, σκοτώθηκε κάνοντας ποδήλατο) σύμβουλος επιχειρήσεων στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού.

Μάθαινε τους διευθυντές πώς θα κάνουν τους εργαζόμενους να αποδίδουν τα μέγιστα. Τι τους έλεγε; (με λίγα λόγια): «Πληρώστε τους καλά, αφήστε τους να ξεκουραστούν, δώστε τους ελευθερία κινήσεων, κάντε τους ν’ αγαπήσουν την εργασία τους, να νιώσουν υπεύθυνοι και περήφανοι για όσα καταφέρνουν».

Αρχισε το παζάρι για τις νέες αντεργατικές ανατροπές

«Δεν κατανοούν ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι το επίπεδο του χρέους της, αλλά το πρόβλημα της Ελλάδας είναι η έλλειψη ανταγωνιστικότητας και η αδυναμία της να συγκροτήσει (λειτουργική) διοίκηση», δήλωσε την περασμένη Πέμπτη ο Βόλφγκανγ Σόιμπλε σε εκδήλωση για την παρουσίαση βιβλίου. «Ολοι υποκρίνονται ότι κάποια μορφή ελάφρυνσης του χρέους θα έκανε καλύτερα τα πράγματα στην Ελλάδα. Το μόνο που θα άλλαζε είναι ότι θα μεινόταν έτι περαιτέρω κάθε βούληση να ασχοληθούν με μερικές μεταρρυθμίσεις», πρόσθεσε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών.

Οσο κι αν φαίνεται παράξενο (υπό το φως της τρέχουσας φιλολογίας περί σφοδρής σύγκρουσης Γερμανίας-ΔΝΤ), ο Σόιμπλε στο «διά ταύτα» υποστηρίζει τα ίδια πράγματα μ' αυτά που υποστηρίζουν οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ: ότι ο ελληνικός καπιταλισμός αντιμετωπίζει πρόβλημα «ανταγωνιστικότητας». Από κει και πέρα, ο μεν Σόιμπλε υποστηρίζει ότι το ζήτημα της διευθέτησης των λήξεων του χρέους (γιατί περί αυτού πρόκειται) μπορεί άνετα να ρυθμιστεί και μετά το 2018, το δε ΔΝΤ υποστηρίζει ότι η όποια επαναρύθμιση των τοκοχρεολυτικών δόσεων πρέπει να γίνει τώρα, ανεξαρτήτως του ότι θα αφορά την περίοδο μετά το 2021. Στο «πρόβλημα ανταγωνιστικότητας», όμως, υπάρχει πλήρης ταύτιση απόψεων ΔΝΤ-Σόιμπλε. Μάλιστα, για να είμαστε δίκαιοι, πρέπει να αναγνωρίσουμε στον γερμανό υπουργό περισσότερο «πολιτική στάση», έναντι των άκαμπτων τεχνοκρατών του ΔΝΤ. Ο Σόιμπλε δέχεται, για παράδειγμα, ότι τα μέτρα που αφορούν τη «βελτίωση της ανταγωνιστικότητας» πρέπει να λαμβάνονται με μια πολιτική λογική: να μπορεί το πολιτικό σύστημα να τα υποστηρίξει και να τα θεσπίσει. Αντίθετα, οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ ακολουθούν τη λογική «αυτά είναι, κόψτε το λαιμό σας να τα θεσπίσετε». Βλέπετε, οι τεχνοκράτες ποτέ δεν πρόκειται να ζητήσουν ψήφο, ενώ ο Σόιμπλε αντιλαμβάνεται τι σημαίνει κοινοβουλευτική πολιτική. Πιέζει μεν το πολιτικό σύστημα μέχρις εσχάτων, ξέρει όμως πού τελειώνουν τα όριά του.

Τι εστί «ανταγωνιστικότητα»; Είναι ένας εύσχημος τρόπος περιγραφής του βαθμού κερδοφορίας του κεφαλαίου. Μια καπιταλιστική οικονομία θεωρείται  τόσο περισσότερο «ανταγωνιστική» όσο υψηλότερο είναι το ποσοστό του κέρδους που εξασφαλίζει στο κεφάλαιο που επενδύεται σ' αυτή. Με δεδομένους παράγοντες κόστους όπως οι τιμές των πρώτων υλών, τα μεταφορικά, η απόσταση από τις πηγές πρώτων υλών και από τις αγορές στις οποίες θα πωληθούν τα προϊόντα, τα κράτη καλούνται να διαχειριστούν την «ανταγωνιστικότητα» σε δύο βασικά τομείς: στο φορολογικό τομέα (ο οποίος συνδυάζεται και με την παροχή κάθε είδους «επενδυτικών κινήτρων») και στον τομέα του «κόστους εργασίας».

Περιστρεφόμενο Κατακάθι

Στη στάση καμιά δεκαριά άνθρωποι. Μισοί στο πεζοδρόμιο, ένας δυο κάθονται, οι άλλοι πάνω στην άσφαλτο, ανυπόμονοι, το βλέμμα χαμένο και εστιασμένο στο βάθος της λεωφόρου, λες και αν κοιτάξεις αρκετά επίμονα θα εμφανιστεί το λεωφορείο. Όμως αυτό αργεί.

Επάνω στο πεζοδρόμιο στέκεται κι αυτή, 40 με 45, τζιν και γκρι μακρυμάνικο, στη μέση μιας λίμνης από σακούλες σουπερμάρκετ, έξι, εφτά σακούλες όλες τίγκα. Είναι κουρασμένη και φαίνεται. Εννιά ώρες στη γραμμή παραγωγής φρέντο εσπρέσο, το ‘χει υπολογίσει, φτιάχνει ενάμιση καφέ το λεπτό, αδιάκοπα, με ένα διάλειμμα εικοσάλεπτο και ένα πεντάλεπτο. Φτιάχνει, φτιάχνει, φτιάχνει, να παίρνουν οι περαστικοί, να φεύγουν οι περαστικοί κι ύστερα σχολάει και είναι Παρασκευή και δεν έχει πάει σούπερ μάρκετ και πρέπει να πάει σούπερ μάρκετ και τελικά πάει. Δεν τα έχει υπολογίσει καλά, τα πράγματα είναι πολλά. Τα λεωφορεία μετά τον εξορθολογισμό των δρομολογίων δεν πάνε κέντρο, σταματάνε φιξ, να πάρεις δηλαδή πρώτα το μετρό και ύστερα το λεωφορείο. Σωστή απόφαση, αποφεύγουμε την κίνηση, ελαττώνεται η συμφόρηση, πάμε πιο γρήγορα. Μετέφερε μέσα στο μετρό πάνω κάτω τις έξι με εφτά σακούλες, έφτασε στη στάση και τώρα περιμένει.

Το λεωφορείο κάποτε φτάνει, έχει ήδη αρκετό κόσμο και μπαίνει κι άλλος και η γυναίκα προσπαθεί να μπει με τις σακούλες του σούπερ μάρκετ, πρώτα δηλαδή να τις πιάσει όλες να τις σηκώσει καλά και μετά να βρει χώρο να μπει να προχωρήσει λίγο πιο μέσα να βρει χώρο να τις ακουμπήσει δεν μπορεί να τις κρατάει για ένα ολόκληρο τέταρτο θα της κοπούν τα χέρια να τις αφήσει λίγο κάτω. Τις αφήνει και ποιος ξέρει αν ακουμπάνε στο δάπεδο ή στα παπούτσια των άλλων, πάντως δημιουργείται ένα θεματάκι, δεν είναι λίγοι αυτοί που δυσφορούν, αλλά αυτή έχει μάθει, προσπαθεί να μην εστιάζει, να μη δίνει σημασία, να ακούει και να παρατηρεί τέλος πάντων, αλλά αυτή η παρατήρηση να μη δημιουργεί συνέπειες. Το κόλπο το μαθαίνει κανείς στη δουλειά και μετά το επεκτείνει σε όλες τις δραστηριότητες. Όταν ο άλλος σε στραβοκοιτάζει, γκρινιάζει, κριτικάρει, τραμπουκίζει, η διαδικασία πάει ως εξής: Δέχεσαι τα ερεθίσματα, τα ρουφάς, τα οδηγείς μέσα από το λαιμό στο βάθος του στομαχιού (όχι χωρίς μια κάποια δυσκολία, πάντως σιγά σιγά το καταφέρνεις καλύτερα), τα καθίζεις εκεί, τα φέρνεις δεξιά κι αριστερά, ένα κατακάθι ελληνικού καφέ που βρίσκει τη φωλιά του κι εσύ μένεις απλά ακίνητος ή κάνεις ό,τι έκανες. Δεν επιτρέπεις στην κατάποση του δηλητηρίου να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις, ό,τι μπαίνει, μπαίνει καλώς και καλώς μένει εκεί και δε βγαίνει, παρά φωλιάζει για τα καλά και μαζεύεται σε μαύρες μάζες. Εσύ μένεις με μια έντονη ξινίλα, κάτι σαν καούρα που με τον καιρό συνηθίζεται, και μάλιστα έχεις και επιπλέον όπλα στη φαρέτρα σου, όπλα όλων των ειδών – λουμαρέν και ζαντάκ και ζάναξ – και όλα μετατρέπονται σιγά σιγά σε μια βουβή απελπισία που έχει μάθει να νανουρίζεται.

Αυτοματισμός και Εργασία

Καλημέρα Πιτσιρίκο!

Είχα μια κουβέντα με έναν καλό φίλο πρόσφατα. Έχασε την δουλειά του, ή μάλλον θα την χάσει. Δάνεια και οικογένεια από πίσω απλήρωτος εδώ και 4 μήνες. Ενώ του μιλούσα, συνειδητοποίησα ότι η πλειοψηφία του κόσμου έχει την εντύπωση ότι όσα συμβαίνουν στον χώρο εργασίας και στην οικονομία είναι κάτι προσωρινό! Το κείμενο λοιπόν είναι αφιερωμένο σε όλους όσους νομίζουν ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα.

  

Αν και μόνιμος κάτοικος της όμορφης Ισπανίας, ήμουν σε επαγγελματικό ταξίδι πρόσφατα σε μια σχετικά μακρινή χώρα, την Κορέα.

Δουλεύω σε μια εταιρεία σαν ηλεκτρολόγος μηχανικός εδώ και 5 χρόνια.

Τυχαίνει να κάνει εξαγωγές σε όλο τον κόσμο, μου δίνει την ευκαιρία να κάνω διάφορα ταξίδια και να βλέπω πώς τα πάνε άλλες χώρες.

Τα ταξίδια μπορεί να είναι Λατινική Αμερική, Ασία, Αφρική, Αυστραλία, Ευρώπη παντού δηλαδή.

Όπως και εσύ ο ίδιος έχεις ήδη πει σε προηγούμενά κείμενα σου αρκετές φορές, η δουλειά όπως την ξέραμε έχει πεθάνει.

Η νέα “Βιομηχανική επανάσταση” και η νέα “Τάξη των πραγμάτων” δεν μας έχει όλους ανάγκη.

Η προσφορά εργασίας θα είναι όλο και λιγότερη, χρόνο με τον χρόνο θα είναι χειρότερα!

Πλέον ο καπιταλισμός δημιουργεί κέρδος χωρίς να μας έχει ανάγκη.

Δεν είναι κάτι καινούργιο αυτό που λέω ούτε κάτι άγνωστο.

Σε κάθε χώρα που έχω βρεθεί υπάρχει ένας κοινός παράγοντας, μεγαλύτερη αυτοματοποίηση με λιγότερο προσωπικό στα εργοστάσια, υπηρεσίες κτλ.

Σε όλα τα ταξίδια που έχω κάνει μόνος μου η με την εταιρεία, παντού βλέπεις το ίδιο μοτίβο.

Αντιμανιφέστο

17.04.1987

German - French  (η μετάφραση στα Γερμανικά έγινε από τον κ. Αστέρη Κούτουλα, και στα Γαλλικά από την Anne Lhassa)

Στα πλαίσια της πολιτικής ζύμωσης των μελών μας αλλά και των απλών αναγνωστών, παραθέτουμε αυτούσια την ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη που εκφωνήθηκε στο Διεθνές Συνέδριο «Ελεύθερων καλλιτεχνών», στη Δυτική Γερμανία, το 1987, όπου ο Θεοδωράκης ήταν εισηγητής, και δημοσιεύθηκε ολόκληρη στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine.

Η ομιλία κυκλοφόρησε το 1989 (εκδ. «Γνώσεις») με τίτλο «Αντιμανιφέστο», υπότιτλος «Για τις ανθρωπομονάδες».

Το επίκαιρο αυτό κείμενο πρέπει να γίνει ένα μεγάλο όπλο στα χέρια των εργαζομένων, οι οποίοι αντιστέκονται στην σημερινή νεοφιλελεύθερη εργασιακή λαίλαπα της τροικανικής κυβέρνησης και διεκδικούν δικαίως ένα καλύτερο μέλλον και ένα καλύτερο επίπεδο διαβίωσης, το οποίο αυτονόητα τους ανήκει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΝ ΜΙΚΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΝΑΔΕΣ - Του Γιώργου Ψαράκη (με σχόλια του Μίκη Θεοδωράκη)

ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΝΑΔΕΣ

Τι είναι, καταρχήν, οι  «ανθρωπομονάδες»;

Πρόκειται για ένα σύνθετο και αρκετά πολύπλοκο σύστημα καταμέτρησης της ανθρώπινης ενέργειας, βιολογικά, πνευματικά, ψυχικά.  Όπως είναι γνωστό, υπάρχουν ένα σωρό παράγοντες που αυξάνουν αυτή την ενέργεια, δηλαδή τις ανθρωπομονάδες, καθώς και τόσοι άλλοι που τις μειώνουν.  Δεν είναι φυσικά στις προθέσεις μας να τους καταγράψουμε λεπτομερειακά, θετικούς και αρνητικούς.  Αν και κάτι τέτοιο θα ήταν τελικά χρήσιμο, μιας και, όπως θα δούμε, εκείνο που μετρά μέσα στην ανθρώπινη ζωή δεν είναι μόνο γενικά και αφηρημένα οι κοινωνικές σχέσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά πολύ καθαρά και συγκεκριμένα το πόσες ανθρωπομονάδες εξασφαλίζει ο κάθε πολίτης μέσα στο δοσμένο κοινωνικό σύστημα, μέσα στις δοσμένες κοινωνικές σχέσεις, ελευθερίες, δικαιώματα, ανάγκες, υποχρεώσεις, καταναγκασμούς και δυνατότητες.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως όσο το σύστημα είναι περισσότερο δημοκρατικό, φιλελεύθερο, όσο το επίπεδο της ζωής υψηλότερο, οι δυνατότητες μόρφωσης και πληροφόρησης περισσότερες, εξασφαλισμένη η πραγματική συμμετοχή σε συλλογικές αποφάσεις, όσο ο πολίτης νιώθει και είναι υπεύθυνος, όσο… όσο… κ.λπ., τόσο αυξάνουν μέσα του οι ανθρωπομονάδες, μεγαλώνει η ανθρώπινη ενέργεια.  Όμως, η ιστορική περίοδος που διανύουμε μας δείχνει ότι μέσα και στα δύο κυρίαρχα συστήματα, στον καπιταλισμό και στο σοσιαλισμό, όλες οι κυρίαρχες σχέσεις και κυρίως οι σχέσεις παραγωγής τελικά παίρνουν από τον μέσο πολίτη πολύ περισσότερες ανθρωπομονάδες απ’ αυτές που δίνουν.

Στον προηγμένο καπιταλισμό, το κύριο γνώρισμα είναι, αναμφισβήτητα, οι μεγάλες δυνατότητες που προσφέρει το σύστημα σε υλικά αγαθά.  Όμως για την κατάκτησή τους - που η διαφήμιση τα μεταβάλλει σε είδη πρώτης ανάγκης - ο πολίτης είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει πολύ περισσότερες δυνάμεις από όσες τελικά του προσφέρουν αυτά τα, υλικά κυρίως, αγαθά, με αποτέλεσμα να χάνει, αντί να κερδίζει, σε ανθρωπομονάδες.

Στο σοσιαλιστικό σύστημα, χωρίς να έχουν αλλάξει οι σχέσεις μέσα στην παραγωγή, ούτε και η ποιότητα της ζωής - που παραμένει σε επίπεδα κατώτερα από τις χώρες του προηγμένου καπιταλισμού - κυριαρχεί ένα νέο φαινόμενο :  o Γενικός Νόμος που προσωποποιεί και εκφράζει το Κόμμα ή, πιο σωστά, η ηγεσία του.

Πώς εκφράζεται αυτός ο Γενικός Νόμος;  Εκφράζεται με την επίσημη ιδεολογία, που καταλήγει σε έναν κολοσσιαίο ηθικο-κοινωνικό καταναγκασμό.  Διαμορφώνει ένα νέο τύπο τρόπου συμπεριφοράς και ζωής.  Τελικά καταλήγει στην αόρατη κρατική βία και ηθικό καταναγκασμό.  Η ανθρώπινη ενέργεια ελαττώνεται.  Ο πολίτης συμμετέχει όλο και λιγότερο στην παραγωγή.  Έτσι χάνει, από άλλο δρόμο κι αυτός, σε ανθρωπομονάδες.
Το στοιχείο του Γενικού Νόμου που κυριαρχεί στο σοσιαλιστικό σύστημα, δεν είναι παρά μια μορφή εξουσίας.  Στις αρνητικές επιπτώσεις του στη διαμόρφωση των ανθρωπομονάδων θα πρέπει να προστεθούν όλα τα αρνητικά στοιχεία που παρατηρούμε στις κοινωνίες του καπιταλιστικού συστήματος, μιας και, όπως είπαμε η αλλαγή στις σχέσεις εργασίας είχε μόνο ένα «στιγμιαίο» νομικό χαρακτήρα.

Λοιπόν, θυμήσου, μην πετάξεις τη ζωή σου στα σκυλιά

«Γελάς καθώς το πλοίο πλησιάζει σαν θηρίο
και μου λες λοιπόν θυμήσου
μη πετάξεις τη ζωή σου στα σκυλιά.»
Φωτιά στο λιμάνι, Ξύλινα Σπαθιά
~~~~~~~~~~~~~

Ο Αλέξανδρος, ο άνθρωπος που παράτησε τη σίγουρη δουλειά στην Τράπεζα Πειραιώς, για να φτιάχνει τη μουσική του (και μεταφράζει τα κείμενα του Γελωτοποιού) μου στέλνει μήνυμα:

«Γράφεις… Αρκεί να ζούσα εκείνο το πρώτο φιλί, στο λιμάνι, με το νυχτερινό πλοίο να φεύγει σαν θηρίο… Έλεγα μήπως το έκανα: just to live again this first kiss at the harbor, while the night ship disappeared like a beast in the wild.»

«Κάνε ό,τι νομίζεις» του λέω, «έτσι κι αλλιώς οι ξένοι δεν γνωρίζουν τον στίχο απ’ τα Ξύλινα Σπαθιά».
«Ποιον στίχο;»
«Απ’ το Φωτιά στο λιμάνι. Ξύλινα Σπαθιά. Γελάς καθώς το πλοίο πλησιάζει σαν θηρίο».
Και του στέλνω το τραγούδι, να τ’ ακούσει.

Η ψυχή στον βωμό του μόχθου και η εργασία ως προνόμιο

** 2ο μέρος του κειμένου «Ένα σπάνιο εμπόρευμα: για την άνοδο και την πτώση της εργασίας», Κοινοί τόποι: σχόλια για τον ψυχισμό της εποχής, τχ. 1 (2016), σσ. 81-90.

Μας λένε ότι η εποχή μας είναι η εποχή της δουλειάς.

Στην πραγματικότητα, είναι η εποχή της θλίψης,

της αθλιότητας και του ξεπεσμού.

Πωλ Λαφάργκ

Έχει ιδιαίτερη αξία να εξεταστεί όσο πιο ενδελεχώς γίνεται η σχέση μεταξύ της φαντασιακής θέσμισης της εργασίας στα πλαίσια της φαρμακευτικής αγωγής και της νέας ηθικής της εργασίας που προάγει η συγκαιρινή παλινόρθωση του καπιταλισμού. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε μετά βεβαιότητας ότι δεν έχει υπάρξει άλλη εποχή με τόσο ηχηρή αποθέωση της εργασίας όσο η σημερινή: η εργασία πλέον οφείλει να λατρεύεται για τις θεραπευτικές, μαγικές και λυτρωτικές της ιδιότητες. Με την οικονομία της αγοράς να έχει αναλάβει τον μετασχηματισμό της εργασίας σε ένα νέο είδος εξουσίας που ελέγχει απόλυτα τους ανθρώπους, αυτό που τελικά τους επιφυλάσσεται ως ένταξη στην κοινωνία είναι ο ρόλος αποκλειστικά των παραγωγών και καταναλωτών τη στιγμή που ο ένας θεσμός μετά τον άλλον δείχνουν να υποχωρούν και να καταρρέουν μπρος σ’ αυτή την επιταγή. Άλλωστε, όταν θεσμοί όπως η οικογένεια, η εκπαίδευση, η φιλία δεν καταφέρνουν να υπαχθούν και να προσαρμοστούν στους κανόνες της αυτορρυθμιζόμενης αγοράς, τότε αποτελούν τροχοπέδη για την πορεία της καριέρας, την ανάπτυξη του επαγγελματικού Εγώ και την εξέλιξη του εαυτού μας σε μικροσκοπική επιχείρηση. Πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου ότι η κοινωνική κινητικότητα που καθοδηγεί το όνειρο της επαγγελματικής ανέλιξης προϋποθέτει χαλαρούς και εύθραυστους δεσμούς, μακριά από συναισθηματικές φορτίσεις και ψυχική επένδυση, που μπορούν ανά πάσα στιγμή να σπάσουν. Στον εύκαμπτο και ηδονιστικό καπιταλισμό της υπερνεωτερικότητας οι σχέσεις γίνονται κυμαινόμενες, ανάλαφρες και φευγαλέες, υπακούουν στο κάλεσμα του πλανητικού νομαδισμού· το να προσκολλάται κανείς σε μια σταθερή σχέση, να αφιερώνεται στην κοινότητά του ή να συμπράττει με τους πλησίον του έχοντας μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα συνιστούν κατάρα, δείχνουν αδυναμία, προσφωνούν την καταδίκη της στασιμότητας.

Εκ πρώτης όψεως, η ευλογία της εργασίας παρουσιάζεται σαν ένα φαινόμενο που συνυπάρχει με τη γένεση του ανθρώπου, οδηγώντας τους φιλοσόφους της κλασικής πολιτικής οικονομίας όχι μόνο να την ταυτίσουν με την ανθρώπινη υπόσταση στο σύνολό της, αλλά και να την θεωρήσουν απώτατο προορισμό της ανθρώπινης κατάστασης. Κοιτώντας όμως πιο προσεκτικά την εκδίπλωση της ιστορίας, αυτή η τάση, μακράν του να προσιδιάζει στην απόκρυφη «φύση» του ανθρώπου, μάλλον εμφανίζεται, τροφοδοτείται, διογκώνεται και τελικά επικυριαρχεί μέσω της επικράτησης ενός συγκεκριμένου πνεύματος1. Σε αντίθεση, λοιπόν, με τη σύγχρονη κοινωνία όπου ο μόχθος μοιάζει να είναι το μόνο που έχει απομείνει προκειμένου να προσανατολίσει τη δραστηριότητά του ο άνθρωπος, στον αρχαίο κόσμο η εργασία λογιζόταν ως η κατώτερης μορφής ενέργεια της vita activa, η πιο εξευτελιστική και ατιμωτική συνθήκη. Ομοίως και με τον αποκαλούμενο πολιτισμό των «άγριων» κοινωνιών που αφιέρωναν ελάχιστο απ’ τον συλλογικό τους χρόνο για τον κοινωνικό μεταβολισμό2. Η απέχθεια για την εργασία πηγάζει απ’ το γεγονός ότι, μέσω αυτής, ο άνθρωπος κατέληγε υποζύγιο των ίδιων του των αναγκών, υποδουλωνόταν, υποχρεωνόταν σε μια βάναυση ζωή και τελικά στερούνταν την ανθρωπινότητά του, την ιδιότητα του να πράττει και να ομιλεί με τους άλλους μέσα στη δημόσια σφαίρα και να συγκροτεί ένα sensus communis μαζί τους που θα υπερβαίνει τον μεταβολισμό του καθημερινού ζόφου και θα συνθέτει μια ζωή που θα δημιουργεί σπουδαία και λαμπρά πράγματα, ικανά να τον υψώσουν πάνω απ’ το βιολογικό του επίπεδο. Η συνείδηση ότι το ανθρώπινο ον δεν εξαντλείται στην ικανοποίηση των φυσικών του αναγκών και στον κόσμο των αισθήσεων έδωσε το έναυσμα σε ένα κίνημα απελευθέρωσης απ’ τη χρείαν, με τον δαμασμό της αναγκαιότητας και την απαλλαγή απ’ την εξαχρείωση να θεωρούνται ως δυο εκ των ων ουκ άνευ προϋποθέσεις της ελευθερίας για λόγους και πράξεις, την αποκάλυψη με άλλα λόγια των ιδιοτήτων που μπορούν να καθορίσουν τη μοναδικότητα ενός προσώπου εμφανίσιμου και αναγνωρίσιμου από τους άλλους3

All Inclusive

«Ένα τέτοιο ξενοδοχείο, σαν αυτό της πάνω φωτογραφίας, θα μπορούσατε να είχατε και εσείς στην περιοχή σας, αν είχατε λίγο μυαλό και ήσασταν διορατικοί, όπως οι Τούρκοι» έλεγε στους ντόπιους παραθεριστές ο συμπατριώτης τους ο Τάσος, που χρόνια εργαζόταν στο εξωτερικό σε μεγάλο επενδυτικό κεφάλαιο.  
Και τους έδειχνε με περηφάνεια ανάλογα ξενοδοχεία μαμούθ, που είχαν κατασκευαστεί με χρηματοδότηση απο το τμήμα ανάπτυξης νέων αγορών του fund, στο οποίο είχε την θέση του επικεφαλής.
«Ρε είσαστε ξεροκέφαλοι. Δεν μπορείτε να καθίσετε και να σκεφτείτε λογικά ποιο είναι το συμφέρον σας;» τον άκουσα να τους ρωτάει.
Από συγγενείς και φίλους άκουγα, ότι ο Τάσος κάθε καλοκαίρι επέστρεφε απο την Αμερική στην πατρίδα για τις διακοπές του. Με την Jane, την Αμερικανίδα σύζυγο του και τα δύο παιδιά τους.
Κανείς δεν μου είπε ποτέ κάτι κακό για τον Τάσο. Και ούτε, για να πούμε την αλήθεια, άκουσα και κάτι.
Όλοι γνώριζαν, πώς κατάφερε με το πείσμα και την επιμονή του να φθάσει πολύ ψηλά.
Τους γονείς του τους φρόντισε, την αδελφή του την προίκισε, το σπίτι το πατρικό το ανακαίνισε, καραγκιοζιλίκια και φιγούρες με ακριβά αυτοκίνητα στο χωριό δεν έκανε, στην πλατεία όλους τους χαιρετούσε.
Ακόμη και τον Θοδωρή, το ζαβό παιδί, που το έντυναν και το έβγαζαν τα δυο γερόντια, οι γονείς του.
Ε, δεν χρειάζεται να κάνεις και περισσότερα σε ένα χωριό, για να σε έχουν ψηλά στην εκτίμησή τους οι συγχωριανοί σου.