Του Ευθύμη Τσιλικίδη
Οι χλιαρές αντιδράσεις στην πολυετή επίθεση των ξένων και εγχώριων ελίτ στους δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους των Ελλήνων πολιτών μπορούν σε κάποιο βαθμό να αποδοθούν και στον περιορισμό του ενδιαφέροντος και των συζητήσεων για τα δημόσια ζητήματα, στη συρρίκνωση αυτού που αποκαλούμε
δημόσια σφαίρα, που είχε προηγηθεί. Σε όλο το διάστημα της ύστερης μεταπολίτευσης το φαινόμενο αυτό εξαπλώνεται για μια σειρά από λόγους όπως:
-η μετεξέλιξη των δυτικών δημοκρατιών (και της ελληνικής) σε
μεταδημοκρατίες, με την επιφανειακή μεν διατήρηση των χαρακτηριστικών του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, αλλά στην πράξη την αποδυνάμωση της λαϊκής βάσης των κομμάτων εξουσίας και την υποταγή-διαπλοκή των ηγεσιών τους με τις επιχειρηματικές ελίτ, που διαμορφώνουν με τη βοήθεια τεχνοκρατών-στελεχών και των ΜΜΕ την πολιτική ατζέντα, ώστε να εξυπηρετούν τους σκοπούς τους. Η πολιτική μετατρέπεται από πεδίο συγκρούσεων σε πεδίο κυριαρχίας των ελίτ και φοβικής συναίνεσης των κυριαρχούμενων. Σε μια τέτοια κατάσταση η δημόσια σφαίρα χάνει το νόημά της για τους πολίτες-υπηκόους αφού η παραγωγή πολιτικής έχει απομακρυνθεί από τους ίδιους.
-η εξασθένηση των παλαιών κοινοτικών χαρακτηριστικών αλληλεγγύης και η ανάδυση-επιβολή από τις καπιταλιστικές δομές του «ορθολογικά σκεπτόμενου οικονομικού υποκειμένου», (homo oeconomicus), του οποίου κύριος προσανατολισμός είναι η εξασφάλιση-συσσώρευση πλούτου και οι υλικές απολαύσεις, σε συνδυασμό με μια αυξανόμενη κοινωνική αναλγησία. Γι’ αυτόν τον -καθόλου σπάνιο πλέον- ατομικιστικό τύπο πολίτη η δημόσια σφαίρα περιορίζεται στην τακτοποίηση των οικονομικών του συμφερόντων. Πολιτισμός, ισότητα, ελευθερία, αξιοπρέπεια είναι ζητήματα δευτερεύουσας σημασίας -αν όχι παντελώς αδιάφορα.