Στάνλεϋ Κιούμπρικ εναντίον Στήβεν Κινγκ, ταινίες εναντίον βιβλίων (και το νόημα της τέχνης)

(Ένα κείμενο σε 10 σκηνές)

1η σκηνή: Πρελούδιο της απογοήτευσης

Σε όλους μας έχει συμβεί. Μόλις μαθαίνεις ότι το αγαπημένο σου βιβλίο έγινε ταινία τρέχεις στον κινηματογράφο για να δεις αν ο σκηνοθέτης κατάφερε να αποδώσει το όραμα του συγγραφέα. Και σχεδόν πάντα απογοητεύεσαι.

Το βιβλίο, έτσι όπως το είχες φανταστεί, ήταν πολύ καλύτερο.

Και πολλοί συγγραφείς που είδαν το έργο τους στην οθόνη εξοργίζονται με το αποτέλεσμα (εκτός κι αν πρόκειται για βιβλία-σενάρια, που γράφτηκαν για να γίνουν ταινίες, όπως εκείνα του Νταν Μπράουν και του Τζορτζ Μάρτιν).

~~

2η σκηνή: Οι πιο γνωστές ιστορίες συγγραφέων που μίσησαν τις ταινίες

Ο Μίλαν Κούντερα δεν ήθελε ν’ ακούει για την Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Κάουφμαν, τόσο που απαγόρευσε κάθε κινηματογραφική μεταφορά των βιβλίων του μετά απ’ αυτό.

Ο Κεν Κέσσεϋ δούλεψε μαζί με τον σκηνοθέτη Φόρμαν τη Φωλιά του Κούκου, αλλά είχε τόσες αντιρρήσεις για το έργο που δεν ήθελε καν να πάει να το δει όταν προβλήθηκε.

Ο Winston Groom θύμωσε τόσο με το Φόρεστ Γκαμπ του Ζεμέκις που ξεκίνησε τη συνέχεια του βιβλίου με τη φράση: «Μην αφήσετε κανέναν να κάνει ταινία την ιστορία της ζωής σας».

Όσο για την P.L. Travers και τον τρόπο που χειρίστηκε ο Γουόλτ Ντίσνεϋ τη Μαίρη Πόπινς… Η Τράβερς έκλαιγε καθόλη τη διάρκεια της ταινίας και απαγόρευσε στην Ντίσνεϋ ν’ αγγίξει τα επόμενα βιβλία της.

Ο Anthony Burgess θεώρησε τόσο αποτυχημένο το Κουρδιστό Πορτοκάλι του Κιούμπρικ, που αργότερα έγραψε ότι θα προτιμούσε να μην είχε γράψει ποτέ το βιβλίο!

Και προσέξτε! Όλες οι παραπάνω ταινίες θεωρούνται αριστουργήματα. Γιατί, λοιπόν, οι συγγραφείς και οι αναγνώστες απογοητεύονται απ’ τις κινηματογραφικές μεταφορές των βιβλίων;

Ίσως μπορούμε να το καταλάβουμε αν συγκρίνουμε ένα άλλο βιβλίο και τη κινηματογραφική του μεταφορά (που μίσησε ο συγγραφέας), τη Λάμψη του Στήβεν Κινγκ και τη Λάμψη του Στάνλεϋ Κιούμπρικ.

Ας ξεκινήσουμε απ’ το βιβλίο, γιατί αν υπήρχε αυτό δεν θα υπήρχε και η ταινία.

Καθώς η επανάσταση αποτελεί σοβαρό στόχο και αξίωμα, Οι ταινίες «Che: The Argentine» & «Guerilla» αποτελούν αναγκαίο must-see

γράφει ο Χρήστος Σκυλλάκος 

Πως θα ήταν δυνατό οι τέχνες να μην ασχοληθούν με την επιδραστική και καθοριστική προσωπικότητα του επαναστάτη που έπαιξε τον πιο κυρίαρχο ρόλο, μεταπολεμικά, στο όραμα, στις παγκόσμιες αξίες και αρχές; Ήδη από τις πρώτες μέρες της θρυλικής ζωής του, η φωτογραφική τέχνη τον απεικόνισε όπως ακριβώς ήταν και όσο και να πολεμήθηκε, η αξία του όλο και γιγαντωνόταν. Εξάλλου, η φωτογραφία όχι μονάχα δεν του «πήρε την ψυχή» – κάτι που θα έκανε ένας μαρμάρινος αδριάντας – μα του την επιβεβαίωσε. Στο κινηματογράφο, – αφήνοντας στην λήθη μια πρώτη αναπαράσταση του 1969 με τον τίτλο «Che!», μια κατά παραγγελία μπαρούφα της 20th Century Fox που θύμιζε από άποψη προσέγγισης τις δικές μας χουντικές δημιουργίες, ο Che Guevara βρήκε την κινηματογραφική του αφιέρωση διπλά: μια γήινη, ανθρωποκεντρική και βαθιά ηθικο-πολιτική προσέγγιση των «Ημερολογίων μοτοσυκλέτας» του Walter Salles και τη «δίπτυχη» ταινία που ο Steven Soderbergh παρουσίασε με σεβασμό και ευθύνη για τις φλεγόμενες μέρες της δεκαετίας του 60’ που ο μπερές του και το βλέμμα του έγιναν συνώνυμο της λαϊκής απείθειας και της ενεργητικής συμμετοχής στις, όπου γης, εξεγέρσεις. Για τα χρόνια των επαναστάσεων. Κούβα, Βολιβία.

O Steven Soderbergh και ο Benicio del Toro – που αγόρασε ο ίδιος τα δικαιώματα για το σενάριο, έκανε ουσιαστική έρευνα εφτά ετών, συναντήθηκε με συντρόφους και συγγενείς του Τσε, ταξίδεψε στην Κούβα, διάβασε με την σειρά του τα αγαπημένα βιβλία που διάβαζε ο επαναστάτης και δεν μπόρεσε – όπως δήλωσε – από το να τον αγαπήσει – εκπόνησαν ένα σπουδαίο έργο που όμως έντεχνα πολεμήθηκε και αποσιωπήθηκε – με αφελέστατη τεκμηρίωση είναι αλήθεια – αλλά σίγουρα δεν κατάφεραν να το σβήσουν από την κινηματογραφική ιστορία. Άλλωστε, όσο υπάρχουν επαναστάτες, θα υπάρχουν και καλλιτέχνες που θα βρίσκουν στο βλέμμα και την σκέψη τους, τους λόγους και τις αφορμές να στηρίζουν την ιδιότητα τους και να επικοινωνούν στην ανθρωπότητα το κάθε φορά άξιο να ειπωθεί.

I, Daniel Blake

                     

Η ταινία του Κεν Λόουτς «I, Daniel Blake», έχει σαρώσει τα βραβεία και είναι η καλύτερη ταινία που είδα εδώ και χρόνια.
  

Ο Κεν Λόουτς είχε αποφασίσει να αποχωρήσει από το σινεμά αλλά επέστρεψε για να κάνει το «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ».


«Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ, είμαι ένας πολίτης, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο» είναι η φράση που ακούγεται στην κορυφαία σκηνή της ταινίας, όπου ο Ντάνιελ Μπλέικ είναι πια απών.


Είχα να ρίξω τέτοιο κλάμα από όταν ήμουν παιδί και έκλαιγα για την Βουγιουκλάκη που δεν είχε να ταΐσει τα εφτά αδέρφια της.


Η ταινία του Κεν Λόουτς θα μπορούσε να είναι μελό, αν δεν ήταν η πραγματικότητα εκατομμυρίων ανθρώπων.


Βλέπω πολλούς να σηκώνουν το φρύδι περιπαικτικά απέναντι στην ιστορία της ταινίας αλλά είναι οι ίδιοι άνθρωποι που έχουν επιλεκτική όραση και αντίληψη, οπότε δεν βλέπουν τους ανθρώπους που ψάχνουν στα σκουπίδια και αυτούς που σε παρακαλούν με χαμηλωμένο βλέμμα έξω από ένα σούπερ μάρκετ να τους αγοράσεις ένα πακέτο μακαρόνια ή ένα κουτί γάλα.


Η προσπάθεια του Ντάνιελ Μπλέικ να παραμείνει αξιοπρεπής και άνθρωπος, σε έναν κόσμο που αποκλείει αυτόν και εκατομμύρια άλλους είναι συγκινητική.


Τον ξέρεις τον Ντάνιελ Μπλέικ.


Είναι ο πατέρας σου, ο φίλος σου, ο αδελφός σου, ο γείτονάς σου.


Ο Ντάνιελ Μπλέικ είσαι -εν δυνάμει- εσύ. Και αυτό είναι πολύ φοβιστικό.


Ο Ντάνιελ Μπλέικ έρχεται από τη «Συνοικία το όνειρο» αλλά, αλίμονο, δεν υπήρχαν φτωχοί και αποκλεισμένοι στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’60, όπως δεν υπάρχουν και σήμερα.

Η (αληθινή) ζωή του Μπράιαν

Για πάρα πολλά χρόνια, το Πάσχα σήμαινε για εμένα μια ιδιαίτερη ιεροτελεστία.

Καθώς όλοι επέστρεφαν στη θαλπωρή της οικογένειας και της εκκλησίας και παρακολουθούσαν τα πάθη του θεανθρώπου από κλασικά αριστουργήματα του κινηματογράφου όπως ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ» του Φράνκο Τζεφιρέλι, εμείς με μια παρέα φίλων νοικιάζαμε από το βιντεοκλάμπ τη «Ζωή του Μπράιαν» των Μόντι Πάιθον.

Υστερα από λίγα χρόνια είχαμε αποστηθίσει τους διαλόγους ενώ οι πιο φανατικοί επισκεφθήκαμε και το κάστρο όπου πραγματοποιήθηκαν τα γυρίσματα της ταινίας στην Τυνησία.

Το γεγονός ότι το BBC και το ITV είχαν αρνηθεί να μεταδώσουν την ταινία, θεωρώντας ότι αποτελεί βλασφημία προς τον χριστιανισμό, καθώς και η ολοκληρωτική απαγόρευση προβολής που είχαν επιβάλει οι κυβερνήσεις της Νορβηγίας και της Ιρλανδίας, καθιστούσε την ταινία εκ των ων ουκ άνευ θέαμα για τις ημέρες του Πάσχα. 

Και ύστερα ήρθε η ίδια η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία να μας τα τινάξει όλα στον αέρα.

«Η ζωή του Μπράιαν», υποστήριξε πριν από μερικά χρόνια ο Ρίτσαρντ Μπάριτζ, καθηγητής Θεολογίας και πρύτανης του King’s College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, «αποτελεί εξαιρετικό φόρο τιμής στον Ιησού» και είναι «ιστορικά πολύ πιο ακριβής από αρκετές ταινίες» για τη ζωή του Χριστού.

Καθώς δεν είμαστε σε θέση να αποδείξουμε εάν υπήρξε ο Χριστός και πολύ περισσότερο εάν είχε τη μορφή ενός επαναστάτη, όπως τον αντιλαμβανόταν ο Ν. Καζαντζάκης, ενός θεανθρώπου, όπως τον θέλει η χριστιανική θρησκεία, ή ενός… Μπράιαν, σκεφτήκαμε να εξετάσουμε τις ιστορικές αλήθειες που παρουσιάζει η ταινία (Spoiler Alert: Οσοι δεν έχουν δει την ταινία, να το κάνουν πρώτα και ύστερα να συνεχίσουν την ανάγνωση).

Η περίφημη σκηνή του λιθοβολισμού δεν θα μπορούσε να έχει πραγματοποιηθεί –τουλάχιστον όχι υπό την επίβλεψη Ρωμαίων στρατιωτών- καθώς δεν υπήρχε σχετική ποινή στο νομικό σύστημα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Ο λιθοβολισμός όμως ήταν ευρύτατα διαδεδομένος στον εβραϊκό ποινικό κώδικα –σε βαθμό που εφαρμοζόταν ακόμη και εναντίον πολύ κακών ηθοποιών. Για την ακρίβεια, ο λιθοβολισμός ήταν μία από τις τέσσερις τιμωρίες της εποχής: αν δεν είχες τη «χαρά» να λιθοβοληθείς μπορούσαν να σου κόψουν το κεφάλι με σπαθί, να σε στραγγαλίσουν ή να σε βάλουν να πιεις λιωμένο ατσάλι.

Με το πιστόλι μου ανοίγω (πολιτικούς) τάφους

 

Άρης Χατζηστεφάνου

 

Θέλουμε μια κοινωνία χωρίς τάξεις. Χωρίς εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους.

Από την ταινία «Τρινιτά: με το πιστόλι μου ανοίγω τάφους»

 

Δύο νέες ταινίες γουέστερν, «Οι μισητοί 8» του Ταραντίνο και «Η επιστροφή» του Ινιάριτου υποτίθεται ότι προσφέρουν νέο πολιτικό περιεχόμενο σε αυτό το παρεξηγημένο είδος κινηματογράφου. Αυτά τα λένε, όμως, όσοι δεν γνώρισαν ποτέ την πολιτική παρακαταθήκη των σπαγγέτι γουέστερν.

«Οι μισητοί 8», έγραφε πρόσφατα το περιοδικό «Variety», αποτελούν την πλέον πολιτική ταινία του Ταραντίνο – άποψη την οποία αναπαρήγαγαν σύντομα δεκάδες ακόμη περιοδικά και εφημερίδες σε όλο τον κόσμο.

Οι αναφορές στον αμερικανικό εμφύλιο και τον ρατσισμό της αμερικανικής κοινωνίας, που παρουσιάζονται μέσα από ένα (χιουμοριστικό;) λουτρό αίματος, με πρωταγωνιστές κακοποιούς, πρώην στρατιωτικούς και κυνηγούς κεφαλών θεωρήθηκε αρκετή για να χαρακτηριστεί η ταινία «πολιτική».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν αρκετοί κριτικοί κινηματογράφου και για την ταινία «Η επιστροφή» του Αλεχάντρο Ινιάριτου.

Εδώ υποτίθεται ότι μέσα από την (εξαιρετική ομολογουμένως) φωτογραφία και τις πενήντα αποχρώσεις του αίματος ο σκηνοθέτης αποκαθιστά την αλήθεια για τις σχέσεις των Αμερικανών εποίκων με τις φυλές των γηγενών που εξολοθρεύτηκαν στο όνομα της... ανάπτυξης.

Ασχέτως της καλλιτεχνικής αξίας των δυο σύγχρονων γουέστερν, τα «πολιτικά» τους μηνύματα απλώς επιβεβαιώνουν τη ρηχότητα αλλά και την ατολμία που κυριαρχεί πλέον στο Χόλιγουντ.

Γιατί όσα ψελλίζει σήμερα ο Ταραντίνο και ο Ινιάριτου τα είχαν βροντοφωνάξει άλλοι σκηνοθέτες γουέστερν πριν από μισό αιώνα.

Τα αμερικανικά γουέστερν είχαν αρχίσει να αποκαθιστούν την ιστορική αλήθεια για τη γενοκτονία των Ινδιάνων ήδη από τη δεκαετία του ’50, όταν ο Ντέλμερ Ντέιβις παρουσίασε το «Σπασμένο βέλος».

«Στην ταινία» θα γράψει αρκετά χρόνια αργότερα ο πρώην διευθυντής της Monde Diplomatique, Ιγνάσιο Ραμονέ, «ο Ντέιβις παρουσιάζει την κατάκτηση της Δύσης σαν μια αποικιοκρατική επιχείρηση αφαίρεσης εδαφών που ανήκαν στις κοινότητες των Ινδιάνων».

Το αίσχος της ΕΡΤ

Το βράδυ της Παρασκευής 23 Οκτωβρίου η ΕΡΤ ξεπέρασε τον καταπιεσμένο της εαυτό, πέταξε τις μάσκες και επιδόθηκε σε ένα πρωτοφανές αντικομμουνιστικό παραλήρημα!

Επέλεξε να προβάλει ταινία σύμφωνα με το σενάριο της οποίας οι Βερολινέζοι του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν υπέφεραν από τους Ναζί. Όχι… Άλλη ήταν η πηγή των δεινών τους και όχι ο φασισμός. Από την εκδικητική μανία του Κόκκινου Στρατού υπέφεραν, όταν μπήκε απελευθερωτής στο Βερολίνο.

Τής Δήμητρας Μύριλλα

Η ταινία που φέρει τον τίτλο «Ανώνυμη: Το απαγορευμένο ημερολόγιο» (2008) και την υπογράφει ο σκηνοθέτης Μαξ Φάρμπερμποκ, βασίζεται σε ένα φερόμενο πραγματικό ημερολόγιο μιας κατά τ’ άλλα ανώνυμης δημοσιογράφου (αντίθετα η Αννα Φρανκ κάθε άλλο παρά ανώνυμη ήταν), η οποία φέρεται να πέφτει θύμα βιασμού κατ’ εξακολούθηση από εξαγριωμένους σοβιετικούς στρατιώτες μέχρι που αποφασίζει πως για να σωθεί πρέπει να γίνει η ερωμένη ενός σοβιετικού αξιωματικού και αυτό εν τέλει κάνει.

Στο μεταξύ, οι σοβιετικοί στρατιώτες επιδίδονται σε διάφορες πράξεις βίας και ακολασίας, αλλά στο μεταξύ δεν έχουμε μάθει η πρωταγωνίστρια, πριν μπει ο Κόκκινος Στρατός στο Βερολίνο πώς ακριβώς ζούσε. Περνούσε καλά στο Βερολίνο των φασιστών δολοφόνων; Βλέπουμε όμως Γερμανούς του περιβάλλοντός της να αναρωτιόνται τεθλιμμένοι αν ο Χίτλερ ζει (για να τους σώσει;!) ή τους εγκατέλειψε.

Άντε γαμήσου Αμελί

 

του Στάλιν

Χθες κατάλαβα πόσο μεγάλες μπαρούφες περνάει για μηνύματα η ταινία Αμελί. Γιατί; Γιατί σε γεμίζει με τόσα «πρέπει». «Πρέπει» να είσαι καλός άνθρωπος με τους ανθρώπους, «πρέπει» να μην εκνευρίζεσαι, «πρέπει» να ζεις στο ροζ συννεφάκι της αστικής κανονικότητας, «πρέπει» να κάνεις το ένα, «πρέπει» να κάνεις το άλλο. Πρέπει, πρέπει, πρέπει. Ε στα διάλα πχια! Δεν πρέπει!  Δεν είναι ανάγκη να είμαστε καλοί άνθρωποι με όλους γιατί μερικοί άνθρωποι είναι καθίκια και με τα καθίκια δεν κάνεις γουτσουνιές, τα τσακίζεις. Η Αμελί όμως δεν έχει τέτοιο θέμα γιατί η Αμελί δεν έχει ούτε φίλους ούτε εχθρούς. Η Αμελί είναι ουδέτερη και καλοπροαίρετη ντεμέκ.

Η Αμελί είναι η Σώτη Τριανταφύλλου του γαλλικού σινεμά. Η Αμελί θα ήτανε ενάντια στις εξεγέρσεις των μεταναστών στα παρισινά προάστια γιατί πολύ απλά «αυτοί οι άνθρωποι καταστρέφουν περιουσίες ανθρώπων και αυτό δεν είναι γουτσουνιάρικο». Η Αμελί θα στήριζε την απαγόρευση της μπούργκας ή της μαντίλας που φορούν οι μουσουλμάνες στους δημόσιους χώρους γιατί «έτσι κρύβεται η ομορφιά τους και πρέπει να την δείξουν πάση θυσία για να γίνει ο κόσμος μας πιο γουτσουνιάρικος».

Δεν γίνεται  να ζούμε σε ουδέτερα και χρωματιστά συννεφάκια γιατί ζούμε σε κοινωνίες με άπειρα προβλήματα τα οποία πρέπει να λύσουμε και τα προβλήματα αυτά δεν λύνονται με αγαπούλες και καρδούλες. Ακόμα και στο προσωπικό επίπεδο, στο επίπεδο δηλαδή των ανθρωπίνων σχέσεων, τα προβλήματα δεν λύνονται με αγαπούλες και καρδούλες. Εκτός και εάν είμαι πειθήνια τσουτσεκάκια που κάνουμε ότι μας λένε οι άλλοι ή δεν αντιδρούμε σε κάθε μαλακία που βλέπουμε. Φαντάζομαι όμως ότι κάνεις μας δεν θέλει να ζει έτσι, τουλάχιστον όχι οι άνθρωποι που έχουν μια στάλα μπέσα και ενοχλούνται από την μικοραστική σκατίλα.

5 + 1 λόγοι για να δώ το "Αν" του Χριστόφορου από το Χόμπιτ, το χολιγουντιανό...

Παπακαλιατιάδα μέρος Α': 5 + 1 λόγοι για να δώ το "Αν" του Χριστόφορου από το Χόμπιτ, το χολιγουντιανό...

Σύμφωνα με το περιορισμένο εισόδημα που έχω, προέκυψε το εξής δίλημμα : "Αν" ή "Χόμπιτ"; αφού δύναμαι να παρακολουθήσω μόνο μια ταινία στο σινεμά για το μήνα Δεκέμβριο. Μετά από σκληρό διαλογισμό και επίμονη σκέψη το "Αν" κέρδισε το "Χόμπιτ" κατά κράτος και στα σημεία:

1. Ποιος είναι δηλαδή αυτός ο Τόλκιν που έγραψε εκεί κάτι ιστορίες με κάτι ζουμπάδες και τέρατα, με γλώσσες ξωτικών ανύπαρκτες, χάρτες χωρών επίσης φανταστικών κι ανύπαρκτων κλπ κλπ, μάλλον "φτιαγμένος" έγραφε.... εδώ ρε έχουμε το Χριστόφορο που οι ιστορίες του είναι βγαλμένες από τη ζωή και την καθημερινότητα (να τα φτιάχνει ο γιος με την αδερφή, τη μάνα της γκόμενάς του, να ερωτεύεται τη Ζέτα Δούκα σε τραβέλι κλπ... απλές καθημερινές ιστορίες δλδ - φανταστείτε τι μπορεί να έχει στη νέα του ταινία!!!)