Πολιτική ορθότητα: ο ανοιχτόμυαλος μακαρθισμός της Αριστεράς

An accelerated vision towards sunlessness (2016).

H νέα μόδα που ήρθε για να ανανεώσει το λεξιλόγιο, την αισθητική και τους τρόπους συμπεριφοράς των φιλελεύθερων κοινωνιών ακούει στο όνομα «πολιτική ορθότητα». Από τις μεσοαστικές γειτονιές των Βρυξελλών, τις φοιτητικές συνοικίες της Βαρκελώνης, το Καρτιέ Λατέν των Παρισίων, τα ακαδημαϊκά campus των Ηνωμένων Πολιτειών, τα Εξάρχεια ως και το Kreuzberg, η πολιτική ορθότητα είναι το νέο must στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Εκ πρώτης όψεως, τούτη η ρυθμιστική αρχή φαντάζει ιδιαίτερα γοητευτική εφόσον και δημιουργεί προσδοκίες υπεράσπισης των αδυνάμων και όσων δεν χαίρουν μιας σειράς τυπικών δικαιωμάτων. Όμως, στην πραγματικότητα έχει καταλήξει να δημιουργήσει ένα αποπνικτικό περιβάλλον γραφειοκρατικών ελέγχων και μαζικής υστερίας προς οποιαδήποτε κριτική σ’ αυτό το fair-play της ανεκτικής αδιαφορίας.

Στην πλέον γνήσια και πολιτικά προχωρημένη του μορφή, το κίνημα της πολιτικής ορθότητας έχει προετοιμάσει τις τελευταίες δεκαετίες μια εξέγερση όλων των θυμάτων, εφάμιλλη των κατά καιρούς σπαρτακισμών που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα από τις απαρχές της. Και όντως, η ζωή στο «παγκόσμιο χωριό» που οικοδομήθηκε πάνω στο τέλος της Ιστορίας, η επανάσταση των διεκδικήσεων που παίρνει σάρκα και οστά ενώπιόν μας, έχει αποδώσει τους πλέον παραγωγικούς καρπούς: με απερχόμενο μαύρο πλανητάρχη, σιδηρές κυρίες να διευθύνουν παγκόσμιους οργανισμούς και παγκόσμιες υπερδυνάμεις, ΑμεΑ υπουργούς οικονομικών να διαχειρίζονται ολόκληρο τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, μουσουλμάνους δημάρχους στις πιο ισχυρές πρωτεύουσες, gay πρωθυπουργούς σε μικρές ή μεγάλες χώρες, διεμφυλικούς και castrati να αναδεικνύονται νικητές σε φεστιβαλικούς διαγωνισμούς, ό,τι ξεκίνησε πριν αρκετές δεκαετίες ως αίτημα για πολιτική αμνηστία των καταπιεσμένων μειονοτήτων σήμερα έχει εξελιχτεί σε αισθητική αναβάθμιση της εξουσίας. Αποτέλεσμα αυτής της μετακύλισης θα μπορούσε να θεωρηθεί πως, σήμερα, η παγκοσμιοποιημένη εντατικοποίηση των ηθικο-πολιτικών και ταξικών διαιρέσεων δεν γνωρίζει από σύνορα, χρώμα, φυλή, φύλο, σωματικές ικανότητες και σεξουαλικό προσανατολισμό.

Η ενσωμάτωση στην καπιταλιστική κοινωνία δεν είναι από ‘δω και στο εξής προνόμιο των ετεροκανονικών vanilla boys και ο αποκλεισμός από αυτήν δεν είναι προνόμιο της γης των κολασμένων.

Πολιτική ορθότητα και αισθητικοποίηση

Πορτραίτο αγοριού με σκίτσο – Giovanni Francesco Caroto (1480-1555)*

Ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι η εξωτερίκευση της ελεύθερης σκέψης είναι για όλες τις απολυταρχίες, από τις πιο παλιές μέχρι και τις πιο σύγχρονες, ιδιαίτερα επικίνδυνη. Μια ενδιαφέρουσα θεωρία ή μια αξιόλογη δήλωση σε βαθμό που μπορεί να πει την ωμή αλήθεια, να αφυπνίσει και να εμπνεύσει, φοβίζει περισσότερο από μια διαδήλωση ή μια ανταρσία. Πράγματι ο διαχρονικός αυτός φόβος έχει πολύ βαθιές ιστορικές ρίζες.


Χαρακτηριστικό δείγμα αποτελεί ένα κινέζικο διάταγμα του 213 π.Χ. του αυτοκράτορα CH’ IN, στο οποίο προστάζονται τα εξής: «…όλες οι ιστορικές γραφές εκτός από εκείνες του CH’ IN να καούν…..όσοι συζητούν την ιστορία να εκτελούνται…..όσοι υψώνουν τη φωνή τους εναντίον αυτής της κυβέρνησης στο όνομα της αρχαιότητας να αποκεφαλίζονται μαζί με τις οικογένειές τους…..Μόνο βιβλία που αφορούν σε ιατρικά, θρησκευτικά, αγροτικά και αρδευτικά θέματα επιτρέπονται…»^[1].  Πολύ πριν αναπτυχθούν οι θεωρίες της αποδόμησης της ιστορίας, ο αυτοκράτορας επιχειρεί να σβήσει την ανάμνηση και την παράδοση. Απαγορεύοντας την ελευθερία της μνήμης η οποία είναι «πολιτικά επικίνδυνη», προσπαθεί να εξουσιάσει το παρελθόν ώστε να εξασφαλίσει το μέλλον του^[2]. Έτσι οι καλοί και φιλήσυχοι υπήκοοί του διατηρούσαν την δυνατότητα, εκτός της υπακοής στον CH’ IN, να θεραπευθούν, να προσευχηθούν και να καλλιεργήσουν τη γη αρδεύοντάς την. Όσο κι αν αυτό σήμερα ακούγεται υπερβολικό, το παραπάνω Διάταγμα «επανεκδόθηκε» στη συνέχεια σε πολλές γλώσσες και σε πολλές χώρες.


Στον αντίποδα αυτού του διατάγματος διατυπώνεται σχεδόν δυο αιώνες νωρίτερα μια πολύ διαφορετική πολιτική φιλοσοφία. «…Στην πραγματικότητα είμαστε οι μόνοι -διακηρύσσει ο Περικλής- που θεωρούμε εκείνους που δεν τοποθετούνται πολιτικά όχι ως φιλήσυχους, αλλά ως άχρηστους πολίτες. Και μετέχουμε όλοι προσωπικά στην κυβέρνηση της πόλεως με τις προτάσεις μας. Γιατί ο διάλογος δεν είναι στα μάτια μας εμπόδιο για την πολιτική πράξη. Εμπόδιο θα ήταν ακριβώς το αντίθετο. Να προχωρούμε στην πράξη πριν φωτισθούμε με το διάλογο…»^[3].


Είναι αυτονόητο ότι οι θεσμικές διαφορές ανάμεσα στις δύο παραπάνω οπτικές είναι τεράστιες. Σήμερα ακόμη και η θεωρία που αρνείται την ελεύθερη σκέψη και διακίνηση των ιδεών θα πρέπει και αυτή να αφεθεί ελεύθερη^[4].

Ας μιλήσουμε για fake news και δολοφονία χαρακτήρων σε ελληνικά site

Τις τελευταίες ημέρες κυκλοφορεί και αναπαράγεται στο Ιντερνετ ένα κείμενο από το Press Project με την υπογραφή της Δανάης Καρυδάκη, το οποίο περιλαμβάνει παραποιημένες φράσεις του μπλόγκερ Πιτσιρίκου.

Συγκεκριμένα του αποδίδει την εξής φράση, την οποία ο ίδιος ουδέποτε έγραψε: «να πιάσεις μια γυναίκα από το μουνί ή έναν άντρα από τον πούτσο του χωρίς τη θέλησή τους». Το πρώτο κομμάτι της φράσης ανήκει στον Τραμπ και το δεύτερο είναι δικό της. Με τα εισαγωγικά που χρησιμοποιεί, όμως το αποδίδει στον Πιτσιρίκο.

Η προσωπική μου άποψη είναι ότι πρέπει να είσαι κακόβουλος για να δημοσιεύσεις ένα κείμενο που αναφέρει ότι ο Πιτσιρίκος θα στήριζε οποιαδήποτε μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης και πολύ περισσότερο ότι θα χειροκροτούσε τις θέσεις του Τραμπ.

Πιστεύω  ότι το κείμενο του Πιτσιρίκου θέτει (με τον δικό του σατιρικό τρόπο) ένα σοβαρότατο πρόβλημα που σχετίζεται με τον πολιτικά ορθό λόγο – ένα από τα πιο αντιδραστικά ρεύματα σκέψης που γέννησε ο νεοφιλελευθερισμός τις τελευταίες δεκαετίες και το οποίο οδήγησε σε μορφές εκφασισμού του δημόσιου λόγου ιδίως στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας (περισσότερα για αυτό εδώ).

Σημασία όμως δεν έχει τι σκέφτομαι εγώ ή αν είναι καλό το κείμενο (πολλοί άνθρωποι που εκτιμώ διαφωνούν). Σημασία έχει ότι ένα site δημοσιεύει ένα τέτοιο δακρύβρεχτο κείμενο, με αναφορές από το ΕΑΜ έως το Άουσβιτς, το οποίο παραποιεί  το κείμενο ενός μπλόγκερ. Και σε αυτό προσθέτει τον προκλητικό τίτλο «Αυτή που δεν φοβάται τον Πιτσιρίκο». Γιατί να φοβάται κανείς τον Πιτσιρίκο; Τι έκανε; Ποιόν πείραξε;