Μετά την επικράτηση του #Brexit στο δημοψήφισμα της Πέμπτης με 52% ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις της Βρετανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την έξοδο αλλά και τις σχέσεις που θα έχει εφ εξής με την Ε.Ε.. Σύμφωνα με το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας, οι διαπραγματεύσεις μπορούν να διαρκέσουν μέχρι και 2 χρόνια ή και περισσότερο, αν υπάρξει συμφωνία για παράταση της κράτους-μέλους. Δεδομένης της παραίτησης Cameron, περιορίζεται το ενδεχόμενο να αναιρεθεί το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος «εκ των έσω». Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το Brexit αυτή τη στιγμή είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και η μακρά, αντιδημοκρατική παράδοση της στη διαχείριση δημοψηφισμάτων με αποτελέσματα που δεν ικανοποιούν την ίδια.
Αποκορύφωμα αυτής της διαχείρισης υπήρξε, φυσικά, το περσινό ΟΧΙ στην πρόταση Γιούνκερ, το οποίο μετά από ένα νέο μαραθώνιο διαπραγματεύσεων και με τη συνενοχή της ελληνικής κυβέρνησης μετατράπηκε σε ΝΑΙ σε 3ο μνημόνιο. Αποτέλεσε το πιο κραυγαλέο παράδειγμα καθώς κατέκτησε διεθνή αναγνώριση εξ αρχής, συνδυάστηκε με τη μη αποπληρωμή με τη δόση ενός δανείου στο ΔΝΤ και εξέφρασε το σύνολο των ελληνικών αλλά και ευρωπαϊκών αντιθέσεων και τη λαϊκή δυσαρέσκεια με την εφαρμοζόμενη πολιτική. Ήταν μία κορυφαία πολιτική διαμάχη, όπου αξιοποιήθηκαν όλα τα μέσα των πολιτικών και οικονομικών ελίτ, στην Ελλάδα και διεθνώς, για να κατακτήσει το ΝΑΙ την πλειοψηφία. Η ήττα τους, η ανενδοίαστη απόρριψη του αποτελέσματος από το Eurogroup που συνεδρίασε την Τρίτη, δύο μόλις μέρες μετά το δημοψήφισμα, στιγμάτισαν την Ευρωπαϊκή Ένωση και αποκάλυψαν την αντίληψη της για τη δημοκρατία. Όμως δεν ήταν η πρώτη φορά και σίγουρα δεν θα είναι η τελευταία. Με αφορμή το Brexit μπορούμε να θυμηθούμε μερικές από τις καλύτερες στιγμές της ταραγμένης σχέσης της Ε.Ε. με τα δημοψηφίσματα που σχετίζονται με αυτή.
Μάαστριχτ
Η Ε.Ε. απέκτησε τη σημερινή μορφή της μετά την υπογραφή της συνθήκης του Μάαστριχτ που υπεγράφη το 1992 και τέθηκε σε εφαρμογή το 1993. Πριν την υπογραφή της, η συνθήκη επικυρώθηκε από δημοψηφίσματα σε Ιρλανδία, Γαλλία και Ιταλία. Μέσα στη χρονική περίοδο ανάμεσα στην υπογραφή και την εφαρμογή πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα στη Δανία όπου με 50,7% απορρίφθηκε η συνθήκη. Παρόλο που το αποτέλεσμα αυτό δεν ακύρωνε τη συνθήκη, η Ε.Ε. ,σε μία περίοδο χωρίς οξυμμένη οικονομική κρίση, πρότεινε να επαναληφθεί το δημοψήφισμα, παραχωρώντας στη Δανία τέσσερα opt-out (ρήτρα μη εφαρμογής) σε πλευρές της συνθήκης, συμπεριλαμβανομένων της ΟΝΕ και της Κοινής Αμυντικής Πολιτικής. Σε νέο δημοψήφισμα, η Δανία επικύρωσε με 56.8% τη συνθήκη μαζί με τα opt-out. Τα προβλήματα ξεκίνησαν από νωρίς, όμως επρόκειτο να ενταθούν στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν η Ε.Ε. μπήκε σε πορεία διεύρυνσης των ανατολικών συνόρων, διαμόρφωσης του ευρωσυντάγματος και ενίσχυσης της ενοποίησης μέσα από ενίσχυση-ανανέωση συνθηκών σχετικά με την κοινή αγροτική πολιτική, την εκπαίδευση, τα εργασιακά κλπ.
