Στους επαναστατικούς κύκλους είθισται διαχρονικά ο προσδιορισμός της συνέχειας να κατοχυρώνεται με την προβολή των χαρακτηριστικών της ρήξης με το παρελθόν.
Παρ’ όλα αυτά η διάκριση «νέου» και «παλιού» εμπεριέχει είτε με φανερό τρόπο είτε με καλυμμένο την έννοια της διαδοχής, αλλά και της κατοχύρωσης του δικαιώματος στην κληρονομιά μιας «ιδέας», «καταστάσεων και πραγμάτων», εξουσιών, εδαφών κοκ.
Το «νέο» έρχεται να εγκαθιδρυθεί, έχοντας πραγματικές, αλλά και ψευδείς αναφορές σχετικά με την διάθεσή του για την απόλυτη καταστροφή του «παλαιού».
Οι επαναστάτες, οι ανατροπείς των «παλαιών» καθεστώτων εγκαθιδρύοντας, θεμελιώνοντας τον «νέο» κόσμο, επιδίδονται συστηματικά στην επίκληση της ευλογίας του «παλαιού», καλλιεργώντας μια φαινομενική αντίφαση.
Η διαδικασία αυτή αφορά τόσο τις περιόδους επαναστατικής αφύπνισης όσο και τις μεταγενέστερες που αφορούν την «νέα τάξη πραγμάτων».
Οι πάσης φύσεως επικλήσεις της ευλογίας του «παλαιού» δεν αποτελούν ένα παράδοξο, μια αντίφαση ή παρέκκλιση της επαναστατικής διαδικασίας, αλλά εγγενές συστατικό της. Μ’ άλλα λόγια, η σύνδεση «νέου» και «παλιού» δεν αναιρείται από την πολεμική, που αναπτύσσεται εξαιτίας της κατασκευής ή της ανάδειξη πραγματικών αντιθέσεων.
Ο Πλάτωνας υποστήριζε ότι οι ιδέες προσδιορίζουν αποφασιστικά, ότι «είναι εκείνες που ορίζουν την ουσία κάθε όντος προσδιορίζοντάς το αποφασιστικά, καθοριστικά και μονοσήμαντα» και καθώς είναι αθάνατες και αναλλοίωτες, δεν οφείλουν την ύπαρξή τους σε κάτι άλλο και είναι ικανές να συντηρούν οι ίδιες την ύπαρξή τους.
Ο Jules Michelet, ιστορικός της γαλλικής επανάστασης είχε ισχυριστεί:
«Ναι, κάθε θάνατος αφήνει πίσω του ένα μικρό καλό, την μνήμη και ζητάει την φροντίδα μας. Γι’ αυτόν που δεν έχει φίλους, οι αρχές πρέπει να φροντίσουν. Γιατί ο νόμος, η δικαιοσύνη, ξέρουν ότι η τρυφερότητά μας θα ξεχαστεί και τα δάκρυα θα στεγνώσουν. Αυτή η αρχή είναι η Ιστορία. Και οι νεκροί είναι, για να χρησιμοποιήσουμε όρους του Ρωμαϊκού Δικαίου, miscrabiles personae, για τους οποίους οι αρχές πρέπει να ενδιαφερθούν. Ποτέ στην σταδιοδρομία μου δεν ξέχασα αυτό το καθήκον του ιστορικού. Έδωσα σε πολλούς λησμονημένους νεκρούς τη βοήθεια που εγώ ο ίδιος θα αποζητούσα. Τους ανέσυρα από τον τάφο για μια δεύτερη ζωή… Ζουν τώρα ανάμεσά μας και τους νιώθουμε γονείς μας, φίλους μας. Έτσι γίνεται μια οικογένεια, μια κοινή πόλη ζωντανών και νεκρών».
Ο Jules Michelet γράφει χαρακτηριστικά το 1842:
«Τους πρέπει ένας Οιδίποδας, για να τους εξηγήσει το αίνιγμα που δεν ξέρουν την λύση του, για να τους μάθει αυτό που ήθελαν να πουν με τα λόγια και τις πράξεις τους, και που οι ίδιοι δεν είχαν καταλάβει».
Σύμφωνα με τον Άντερσον η διατύπωση αυτή δεν είχε προηγούμενο, αφού ο Michelet, όχι μόνο ισχυρίστηκε ότι μιλάει εξ ονόματος ενός μεγάλου αριθμού ανώνυμων νεκρών, αλλά «επέμεινε με θλιβερό κύρος, ότι θα μπορούσε να πει τι ακριβώς αυτοί «πραγματικά» εννοούσαν και τι «πραγματικά» ήθελαν, αφού οι ίδιοι «δεν καταλάβαιναν».
Έτσι, συνεχίζει ο Άντερσον, «από τότε και στο εξής, η σιωπή των νεκρών δεν αποτελούσε εμπόδιο στην ανάσυρση των βαθύτερων επιθυμιών τους».
Μερικές δεκαετίες αργότερα το 1882 και μόλις οκτώ χρόνια από τον θάνατο του Michelet, ο γάλλος φιλόλογος και ιστορικός, Ernest Renan έγραφε:
«Η ουσία του έθνους βρίσκεται στο ότι οι άνθρωποι έχουν πολλά πράγματα κοινά και έχουν λησμονήσει εξίσου πολλά […] Κάθε Γάλλος πολίτης οφείλει να έχει ξεχάσει την νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, τις σφαγές του Midi το δέκατο τρίτο αιώνα».
Ο Renan προτρέπει στην λήθη δίνοντας πρώτος το παράδειγμα. Δεν αναφέρεται συγκεκριμένα στα «γεγονότα» της νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου, δεν διευκρινίζει ότι επρόκειτο για τον θηριώδη διωγμό και σφαγή των Ουγενότων στις 24 Αυγούστου του 1572 από τον Κάρολο Θ΄ Βαλουά και την Φλωρεντινή μητέρα του.Το ίδιο κάνει και με την αναφορά στις σφαγές του Midi τον 13ο αιώνα, δηλαδή τις σφαγές των Αλβιγηνών σε όλη την περιοχή που εκτείνεται από τα Πυρηναία ως τις Νότιες Άλπεις, που υποκινήθηκαν από τον περιβόητο Πάπα Ιννοκέντιο τον Γ΄ (1198-1216), που παρ’ όλα αυτά δεν μπόρεσε να φθάσει στο «ύψος» που «ανήλθε» ο προκάτοχος του. Επρόκειτο για τον Πάπα Ουρβαννό τον Β΄ (1088-1099), ο οποίος κατόρθωσε μόλις σε τρία χρόνια (1096-1099) ύστερα από διαταγές του να σφαγιαστούν 10 εκατομμύρια άνθρωποι, άντρες, γυναίκες και κυρίως παιδιά, στην «ευσεβή» του προσπάθεια να αυξήσει την καθολική επιρροή και να βάλει «χέρι» στο Βελιγράδι, στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, αλλά και στην Τουρκία, τη Συρία, την Αντιόχεια και την Παλαιστίνη, «απελευθερώνοντας» τους Αγίους Τόπους (Α’ Σταυροφορία).
Η μνήμη πέθανε, ζήτω η «μνήμη» της νέας επαναστατικής εξουσίας, της «νέας τάξης». Οφείλουμε να ξεχάσουμε, όμως αυτό σημαίνει ότι οφείλουμε να υποταχθούμε και πάλι.
Μήπως τότε για τους αναρχικούς ο αγώνας της μνήμης ενάντια στην λήθη εμπεριέχει την συντήρηση ή την υποταγή στο μίσος, οι αλλαγές που ευαγγελιζόμαστε αφορούν την τιμωρία των καταπιεστών, δηλαδή την δυνατότητά μας να τους κάνουμε να υποφέρουν; Οι συνθήκες του αγώνα ή της επανάστασης δικαιολογούν αυτήν τη στάση ή μήπως όχι;
Το 1884 ο Εlisee Reclus γράφει (Η Αναρχία από έναν αναρχικό):
«Παρ’ όλα αυτά, αν οι μεγάλες εξελίξεις της ανθρωπότητας, ακολουθούνται πάντα από θλιβερές εστίες προσωπικού μίσους, δεν είναι αυτά τα πάθη που επικαλούνται οι διάφοροι καλοθελητές, όταν θέλουν να ξεσηκώσουν τις κινητήριες αρετές του ενθουσιασμού, της αφοσίωσης και της γενναιοδωρίας. Εάν οι αλλαγές δεν είχαν άλλο αποτέλεσμα παρά να τιμωρήσουν τους καταπιεστές, να τους κάνουν να υποφέρουν και αυτοί με τη σειρά τους, την ανταπόδοση δηλαδή του κακού με το κακό, τότε η αλλαγή θα είναι μόνο φαινομενική. ΤΊ βοήθεια άραγε θα προσέφερε σε αυτούς που αγαπούν πραγματικά την ανθρωπότητα και επιθυμούν την ευτυχία όλων, αν ο σκλάβος γινόταν αφέντης, ο αφέντης υποβιβαζόταν σε υποτελή, το μαστίγιο άλλαζε χέρια, και τα χρήματα περνούσαν από τη μία τσέπη στην άλλη; Δεν θέλουμε να καταστρέψουμε τους πλούσιους και τους ισχυρούς, αλλά τους θεσμούς που ευνόησαν τη γέννηση και την ανάπτυξη αυτών των κακόβουλων ανθρώπων. Επιβάλλεται να αλλάξουμε το μέσο, και για αυτό το μεγάλο έργο πρέπει να διατηρήσουμε όλες μας τις δυνάμεις, οι οποίες θα ήταν ανοησία να πάνε χαμένες σε προσωπικές διεκδικήσεις. ‘‘Η εκδίκηση είναι η χαρά των θεών’’, είπαν οι αρχαίοι· αλλά δεν είναι η χαρά του θνητού που σέβεται των εαυτό του. Γιατί αυτός γνωρίζει ότι το να γίνει εκδικητής θα σημαίνει ότι βρέθηκε στο επίπεδο των πρώην καταπιεστών του. Εάν είναι να υψωθούμε πάνω από τους αντιπάλους μας, θα πρέπει αφού τους κατατροπώσουμε, να φτάσουν στο σημείο να ευγνωμονούν για την ήττα τους. Το επαναστατικό ρητό ‘‘Για την ελευθερία μας και για τη δική σας” δεν πρέπει να καταντήσει κενό περιεχομένου» (βλ. Περιοδικό Ευτοπία, 21ο Τεύχος, μτφ: Τ. Τζαναβάρα).
Ο Εlisee Reclus δεν προτρέπει να ξεχάσουμε, αλλά να ελευθερωθούμε ουσιαστικά, χαρίζει στους επαναστάτες την «νέα» εξουσία που διεκδικούν, την εξουσία να βρεθούν στην θέση των καταπιεστών τους. Το «λάθος», που εντοπίζει, όχι μόνο δεν οδηγεί έστω στην πρόσκαιρη απαλλαγή ή ανακούφιση από τα δεινά, που υπόκεινται οι εξουσιαζόμενοι, αλλά τα εντείνει, αφού ενδυναμώνει την καταπίεση, πολλαπλασιάζει τα πλοκάμια της, την προβάλλει τελικά ως άτρωτη, ανίκητη οδηγώντας στον βάλτο για αρκετό καιρό κάθε ανιδιοτελή προσπάθεια.
«Αλλά το ιδανικό μας δεν είναι μια χίμαιρα. Αυτό το γνωρίζει καλά η κοινή γνώμη γιατί κανένα ζήτημα δεν την απασχολεί περισσότερο από αυτό του κοινωνικού μετασχηματισμού. Τα γεγονότα πρώτα ρίχνουν τη σκιά τους. Υπάρχει άραγε κάποιος –μεταξύ των σκεπτόμενων ανθρώπων– που δεν είναι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σοσιαλιστής, που να μην έχει με άλλα λόγια το δικό του μικρό σχέδιο για τις αλλαγές στις οικονομικές σχέσεις; Ακόμη και ο ρήτορας που αρνείται θορυβωδώς ότι υπάρχει κοινωνικό ζήτημα, επιβεβαιώνει για το αντίθετο με χίλιους τρόπους. Άραγε δεν είναι επίσης σοσιαλιστές και εκείνοι που θέλουν να μας οδηγήσουν πίσω στο Μεσαίωνα; Νομίζουν ότι έχουν βρει σε κάποιο παρελθόν, ενισχυμένο με μοντέρνες ιδέες, τις συνθήκες της κοινωνικής δικαιοσύνης, που θα εγκαθιδρύσουν για πάντα την αδελφότητα μεταξύ των ανθρώπων. Όλοι περιμένουν τη γέννηση μιας νέας τάξης πραγμάτων· όλοι αναρωτιούνται, κάποιοι με αμφιβολία, άλλοι με ελπίδα, τι θα φέρει το αύριο στο προσκήνιο. Δεν θα έρθει με άδεια χέρια. Ο αιώνας που γνώρισε τόσο πολλές σπουδαίες ανακαλύψεις στον κόσμο της επιστήμης δεν μπορεί να σβήσει χωρίς να μας δώσει ακόμη μεγαλύτερες κατακτήσεις. Βιομηχανικές συσκευές, που με ένα και μόνο ηλεκτρικό σήμα κάνουν την ίδια σκέψη να δονείται μέσα σε πέντε ηπείρους, έχουν μετατοπίσει κατά πολύ την κοινωνική ηθική μας, η οποία είναι ακόμη, κατά ένα μεγάλο μέρος, το αποτέλεσμα συγκρουόμενων εχθρικών συμφερόντων. Ο άξονας μετατοπίζεται· ο κόσμος πρέπει να ραγίσει για να μπορέσει να αποκατασταθεί η ισορροπία του. Στο πνεύμα η επανάσταση είναι έτοιμη· την έχουμε ήδη σκεφτεί, την έχουμε ήδη θελήσει. Μένει μόνο να τη συνειδητοποιήσουμε, χωρίς αυτό να είναι το πιο δύσκολο κομμάτι του έργου. Οι κυβερνήσεις της Ευρώπης σύντομα θα έχουν φτάσει στα όρια επέκτασης της δύναμής τους και θα βρεθούν πρόσωπο με πρόσωπο με την αύξηση των πληθυσμών τους. Η υπερ-πλούσια δραστηριότητα που σπαταλιέται σε απομακρυσμένους πολέμους θα πρέπει να βρει απασχόληση στα δικά τους εδάφη, εκτός αν στην τρέλα τους, οι ποιμένες του λαού προσπαθήσουν να εξαντλήσουν τις προσπάθειές τους θέτοντας τους Ευρωπαίους ενάντια σε Ευρωπαίους, όπως έχουν κάνει στο παρελθόν. Είναι αλήθεια ότι με τον τρόπο αυτό μπορεί να καθυστερήσει η επίλυση του κοινωνικού προβλήματος, αλλά αυτό θα υψωθεί και πάλι μετά από κάθε αναβολή, πιο τρομερό από πριν».«Όσο για τους αναρχικούς, εμείς ποτέ δεν πρόκειται να διαχωρίσουμε τους εαυτούς μας από τον κόσμο για να χτίσουμε ένα εκκλησάκι κρυμμένο σε κάποια μεγάλη έρημο. Εδώ είναι το πεδίο της μάχης, και παραμένουμε στις θέσεις μας έτοιμοι να δώσουμε τη βοήθειά μας, όπου μπορεί να χρειάζεται περισσότερο. Δεν μας αρέσουν οι πρόωρες ελπίδες, αλλά γνωρίζουμε ότι οι προσπάθειές μας δεν θα χαθούν. Πολλοί από τους αφελείς οι οποίοι μας αναθεματίζουν τώρα (είτε από αγάπη για τη ρουτίνα, είτε λόγω της απλότητας που διακρίνει την ψυχή τους), στο τέλος θα συμμετάσχουν στον αγώνα μας. Για κάθε άτομο που οι περιστάσεις τού επιτρέπουν να ενωθεί μαζί μας ελεύθερα, υπάρχουν εκατοντάδες που οι σκληρές ανάγκες της ζωής δεν τους επιτρέπουν να υποστηρίξουν ανοιχτά τις απόψεις μας, αλλά ακούν από μακριά και κρατάνε τα λόγια μας στην καρδιά τους».
Να ενωνόμαστε ελεύθερα, λοιπόν, αλλά να το εννοούμε, –ειδάλλως η πρωταρχική πηγή των αναρχικών ιδεών μοιάζει έτοιμη να στεγνώσει–, να είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε χωρίς ανταλλάγματα, γνωρίζοντας ότι πολιτική δίχως ανταλλάγματα δεν νοείται. Να ξέρουμε, αλλά και να θέλουμε να ξεχωρίσουμε τις επαναστατικές ανάγκες από τις δικές μας, εκείνες των αναρχικών, που δεν προσδοκούν να στήσουν τα δικά τους (λαϊκά) δικαστήρια, την δική τους (πολιτοφυλακή) αστυνομία, να εξουσιάζουν τα δικά τους εδάφη.
Να φωτίζουμε συνεχώς κάθε πτυχή του αγώνα μας, αλλά και των καταπιεσμένων ευρύτερα, όχι για να γίνουμε κάτοχοι της ιστορίας, όχι για να εξουσιάσουμε τους αφελείς ή τους ανίδεους, αλλά επειδή αγαπάμε την αλήθεια, επειδή επιδιώκουμε να γίνουμε σοφότεροι, επειδή δεν διανοούμαστε ούτε στο ελάχιστον ότι κατέχουμε την απόλυτη αλήθεια.
Συσπείρωση Αναρχικών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου