Εισήγηση στο διήμερο συζητήσεων, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο την Κυριακή 22 Ιουνίου, με θέμα «Η εμπειρία του 2010-2015 για την Αριστερά που έχουμε ανάγκη σήμερα – Από την εξαγγελία της ανατροπής στη συνθηκολόγηση»
Κατά την πρώτη Μνημονιακή περίοδο (2010-2015) απόλυτα δικαιολογημένα το θέμα του δημόσιου χρέους και του ευρώ βρέθηκε στο επίκεντρο της ιδεολογικής και πολιτικής αντιπαράθεσης.
Η υπαγωγή της Ελλάδας σε καθεστώς Μνημονίων πραγματοποιήθηκε με αφορμή την τεχνικά προκληθείσα αδυναμία εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους, ενώ η συμμετοχή της Ελλάδας στο ευρώ όξυνε τις αντιθέσεις, απέκλειε εύκολες οδούς επίλυσης της κρίσης και προσέφερε τη δυνατότητα στην ΕΕ να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Τα αντιλαϊκά μέτρα που επέβαλε η Τρόικα, με την σύμφωνη γνώμη ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ, Ποταμιού κ.λπ. δημιούργησαν ένα πρωτοφανές λαϊκό κίνημα.
Στην αντεπίθεση και την ανάπτυξη αυτού του κινήματος καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε η Πρωτοβουλία Οικονομολόγων για τη Διαγραφή του Χρέους.
Η Πρωτοβουλία δεν θα υπήρχε αν δεν είχε προηγηθεί η συγκρότηση της παράταξης Αγωνιστικό Ριζοσπαστικό Μέτωπο Οικονομολόγων για το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας. Παρά τις αντιδράσεις τις οποίες προκάλεσε η δημιουργία της και τα εμπόδια που έπρεπε να ξεπεράσει, πέτυχε μια πρωταρχική συσσώρευση επιστημόνων και επαγγελματιών.
Πρωτοβουλία Οικονομολόγων
Στο ιδρυτικό κείμενο της Πρωτοβουλίας Οικονομολόγων αναφερόταν, μεταξύ άλλων: «Θεωρούμε κοινωνική αναγκαιότητα την έξοδο από το ευρώ και την ΟΝΕ κι επίσης την παύση πληρωμών του χρέους και την επαναδιαπραγμάτευσή του με στόχο την μείωση ή και τη διαγραφή του». Επίσης, ζητούνταν απαγόρευση φυγής κεφαλαίων, κρατικοποίηση μεγάλων τραπεζών, επαναφορά στο δημόσιο των στρατηγικής σημασίας ιδιωτικοποιημένων επιχειρήσεων (ΟΤΕ, Ολυμπιακή κ.α.), εφαρμογή μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων μιας μακρόπνοης βιομηχανικής πολιτικής κ.α.
Η Πρωτοβουλία Οικονομολόγων συσπείρωσε μια μεγάλη γκάμα αγωνιστών, επιστημόνων, συνδικαλιστών και προσωπικοτήτων της δημόσιας σφαίρας. Η πολιτική τους τοποθέτηση ξεκινούσε από το πολιτικό κέντρο και την αριστερή σοσιαλδημοκρατία, διαπερνούσε τον αριστερό ΣΥΡΙΖΑ κι έφτανε στην επαναστατική Αριστερά. Κοινό σημείο ήταν η αντίθεση στα μνημόνια. Κοινό σημείο επίσης ήταν τα προτάγματα παύσης πληρωμών, διαγραφής μέρους ή όλου του χρέους και εξόδου από ευρώ/ΟΝΕ. Η Πρωτοβουλία Οικονομολόγων εμφανίστηκε τον Μάιο του 2010 σχεδόν ταυτόχρονα με την υπαγωγή της Ελλάδας στον μηχανισμό δανειοδότησης και αποτέλεσε κέντρο αγώνα επειδή σε μια συγκυρία μουδιάσματος και αμηχανίας αμφισβήτησε τον μονόδρομο της υπαγωγής στην Τρόικα και διατύπωσε εύστοχα και επίκαιρα, πέρα από επιθετικά πολιτικά αιτήματα.
Η Πρωτοβουλία των Οικονομολόγων άλλαξε την πολιτική ατζέντα γιατί έβαλε στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης, με αριστερούς – ταξικούς όρους, το θέμα της παύσης πληρωμών και διαγραφής του χρέους και της εξόδου από ευρώ/ΟΝΕ. Επίσης, επειδή δεν έμεινε στα όρια της επαναστατικής Αριστεράς.
Η σημαντικότερη πολεμική που δέχθηκε η Πρωτοβουλία Οικονομολόγων αφορούσε δύο σημεία. Πρώτο, ότι δεν έθετε θέμα εξόδου από την ΕΕ και, δεύτερο, ότι τα αιτήματα της (κρατικοποίηση τραπεζών, βιομηχανική πολιτική κ.α.) σκόπευαν στην ανασύσταση ενός κεϋνσιανού κράτους, άρα την επιστροφή σε ένα παρελθόν που σήμερα δεν μπορεί να υλοποιηθεί λόγω της δομικής κρίσης του 1970 που δεν επιτρέπει περιθώρια παραχωρήσεων κ.λπ., κ.λπ. Η κριτική εκπορευόταν από το ΚΚΕ και τα κόμματα της επαναστατικής Αριστεράς (ΕΕΚ, κ.α.).
Το πρώτο σημείο της κριτικής υπάγεται σε μια εξαιρετικά συνεκτική και ανθεκτική στο χρόνο μεθοδολογία που απορρίπτει κάθε αίτημα επικαλούμενο ένα άλλο, πιο προωθημένο. Πχ αν υποστηρίζεις την έξοδο από το ευρώ, δέχεσαι κριτική γιατί δεν υποστηρίζεις την έξοδο από την ΕΕ. Αν υποστηρίξεις την έξοδο από την ΕΕ τότε είσαι υπόλογος επειδή δεν υιοθετείς την αντικαπιταλιστική επανάσταση. Αν δεχτείς την αντικαπιταλιστική επανάσταση πρέπει να απολογηθείς γιατί δεν αποδέχεσαι την εργατική εξουσία κοκ.
Πρόσφατα είδαμε δύο παρόμοια παραδείγματα αυτής της εκφυλιστικής αντιπαράθεσης.
Το πρώτο ήταν το καλοκαίρι του 2024 όταν η Ανατρεπτική Συμμαχία για την Αθήνα κατέθεσε ψήφισμα στο Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας για να σταματήσει η γενοκτονία στη Γάζα. Το ΚΚΕ επέκρινε την Συμμαχία επειδή τα αιτήματα της …υπολείπονταν των αναγκαίων. Πρόσφατα όταν το ΚΚΕ συμμάχησε με άλλες κοινοβουλευτικές δυνάμεις για να υποστηρίξει τον τερματισμό της σφαγής στη Γάζα επικρίθηκε κι αυτό με τη σειρά του επειδή τα αιτήματά του υπολείπονταν των αναγκαίων. Το γεγονός ότι και η μια και η άλλη πρωτοβουλία έχαιρε της υποστήριξης της Παλαιστινιακής Παροικίας της Ελλάδας ήταν αδιάφορο στους επικριτές τους.
Το δεύτερο παράδειγμα ανέξοδης πλειοδοσίας και κριτικής στην οποία κερδίζει μόνο όποιο αίτημα είναι πιο κοντά στο πρόγραμμα του κόμματός μας (κι όχι όποιο αίτημα μπορεί να κινητοποιήσει τον λαό και να επιφέρει ρήγματα στη γραμμή κυβέρνησης – κεφαλαίου) το είδαμε στην κριτική προς την «Πρωτοβουλία για δημόσιο και ασφαλή σιδηρόδρομο». Προσχηματικά επιχειρήματα που ως ζητούμενο είχαν τον κομματικό έλεγχο μιας πρωτοβουλίας.
Η δεύτερη κριτική (επιστροφή στον κεϋνσιανισμό) υποτιμούσε ότι το αίτημα της κρατικοποίησης, πολύ περισσότερο σε εκείνη τη συγκυρία, μπορούσε να κινητοποιήσει τον λαό γιατί επέλυε συγκεκριμένα, υλικά προβλήματα προς όφελός του. Διέθετε δηλαδή επαναστατικό χαρακτήρα και μπορούσε να αποτελέσει θρυαλλίδα που θα άνοιγε τον δρόμο για βαθύτερες επαναστατικές αλλαγές.
Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου
Μετεξέλιξη της Πρωτοβουλίας Οικονομολόγων ήταν η Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου (ΕΛΕ) του δημόσιου χρέους. Και αυτή η Επιτροπή συγκέντρωσε ένα δυναμικό που ξεκινούσε από την σοσιαλδημοκρατία, διαπερνούσε τον αριστερό ΣΥΡΙΖΑ κι έφτανε στην επαναστατική Αριστερά. Στην ιδρυτική της συνέντευξη Τύπου είχε πάρει μέρος ακόμη και ο αείμνηστος τότε πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ Σπύρος Παπασπύρου. Στελέχη πρώτης γραμμής της μετέπειτα κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ (Γ. Δραγασάκης, Ευκλ. Τσακαλώτος, Γ. Βαρουφάκης κ.α.) είχαν αρνηθεί να πάρουν μέρος, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας. Ο ριζοσπαστισμός του αιτήματος του λογιστικού ελέγχου συνίστατο πρώτο, στο ότι αμφισβητούσε την αναγκαιότητα πληρωμής του δημόσιου χρέους και δεύτερο, στο ότι αποσπούσε την αρμοδιότητα έγκρισης ή απόρριψης της αναγκαιότητας εξυπηρέτησης του χρέους από το κράτος και την Goldman Sachs και τη μεταβίβαζε στην ίδια την κοινωνία. Η προβολή του αιτήματος του λογιστικού ελέγχου από το ντοκιμαντέρ του Ά. Χατζηστεφάνου, Debtocracy, έδωσε περαιτέρω ώθηση εντός κι εκτός της Ελλάδας στο αίτημα που προβαλλόταν αδιάρρηκτα με την ανάγκη διαγραφής του χρέους.
Το παράδειγμα του Ισημερινού επιβεβαίωνε ότι δεν επρόκειτο για αφηρημένη δυνατότητα. Ο Ραφαέλ Κορέα οδηγώντας στα άκρα τον έμφυτο βοναπαρτισμό των αντιαμερικανικών πολιτικών ελίτ της Λατινικής Αμερικής συνέστησε μια ΕΛΕ, έβγαλε παράνομο ένα μέρος του χρέους κι απλώς δεν το πλήρωσε. Στον αντίποδα του Ισημερινού, η διπλή και οδυνηρή (αλλά εξαιρετικά διδακτική λόγω της ειλικρίνειας των προθέσεων) αποτυχία της Αργεντινής να προχωρήσει σε αθέτηση πληρωμών (τόσο επί Κριστίνας Κίρχνερ όσο και επί Αλμπέρτο Φερνάντες) επιβεβαίωνε ότι η ΕΛΕ (ως εργαλείο κι όχι αυτοσκοπός) είναι μονόδρομος για τη διαγραφή, μέρους έστω, του δημόσιου χρέους.
Η ΕΛΕ αποτέλεσε πόλο συσπείρωσης πολύ ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων γιατί σε μια εποχή υποχώρησης (2012-2015) εξέφρασε μια αυτοπεποίθηση και την αντεπίθεση των δυνάμεων της Αριστεράς. Η ΕΛΕ καταγγέλθηκε από το ΝΑΡ, ενώ η ΑΝΤΑΡΣΥΑ κράτησε μια ουδέτερη στάση λόγω της υποστήριξης του αιτήματος από την ΑΡΑΝ.
Η ΕΛΕ και το αίτημα να ανοίξουν τα βιβλία του δημοσίου χρέους δέχτηκε τριών ειδών κριτικές από την Αριστερά (από το ΚΚΕ μέχρι το ΝΑΡ): Πρώτο, ότι δε χρειάζεται να αποδείξουμε τίποτε επειδή ο λαός ξέρει ότι το χρέος είναι παράνομο. Δεύτερο, ότι ακόμη και να ανοίξουμε αυτό το θέμα συζήτησης νομιμοποιούμε το χρέος. Αμφότερες οι κριτικές υποτιμούσαν την απήχηση της ιδεολογικής προπαγάνδας των μνημονιακών κομμάτων. Όλες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι η κοινωνία, είχε αποδεχθεί την ευθύνη της στην γιγάντωση του χρέους και τη δημοσιονομική κρίση.
Η τρίτη κριτική κατέληγε ότι η διαγραφή του χρέους θα γίνει μόνο σε επαναστατικές συνθήκες. Πρόκειται για ένα επιχείρημα που παραγνώριζε ότι διαγραφή του χρέους (εκ μέρους των χρεωστών και όχι με βάση τα συμφέροντα των πιστωτών όπως με το PSI το 2012) είχε συμβεί στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Επίσης, αναπαρήγαγε τη γραμμή του ΚΚΕ που παρέπεμπε την επίλυση των προβλημάτων στην επανάσταση και το σοσιαλισμό. Και το πρόβλημα με το ομολογιακό χρέος είναι ότι η διαγραφή του υπό επαναστατικές συνθήκες προϋποθέτει την ανατροπή της αστικής κυριαρχίας σε όλο τον κόσμο. Τότε ναι, θα παραγραφούν τα δημόσια χρέη. Αν όμως στην Αγγλία καθυστερήσει και τα αγγλικά δικαστήρια επιδικάσουν πληρωμή, κατασχέσεις κρατικών περιουσιακών στοιχείων κ.α., τα οποία έχουν απωλέσει την ασυλία, τότε τι γίνεται; Το είδαμε στην Αργεντινή το 2014…
Επιτροπή Αλήθειας της Βουλής
Το αίτημα για δημιουργία Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου υλοποιήθηκε μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 με την συγκρότηση της Επιτροπής Αλήθειας από την τότε πρόεδρο της Βουλής στις 4 Απριλίου 2015. Η απόφαση αυτή μπορεί να ενταχθεί στις πιο ριζοσπαστικές αποφάσεις που ελήφθησαν το πρώτο εξάμηνο του 2015.
Η συμμετοχή μου στην Επιτροπή Αλήθειας οδήγησε στα άκρα την αντιπαράθεση του ρεύματος μας εντός του ΝΑΡ. Οι Κ. Μάρκου και Κ. Γάτσιος – Χρ. Τασιάκος με την αρθρογραφία τους στο Kommon επιβεβαιώθηκαν πλήρως όταν υποστήριζαν την ανάγκη και την δυνατότητα παρέμβασης σε θεσμικά όργανα υπό τον όρο να διαφυλάσσεται η ανεξαρτησία, η λογοδοσία κ.λπ. Οι τοποθετήσεις ξεχωρίζουν ακόμη και σήμερα για τον ρεαλισμό τους και το βάθος της ανάλυσής τους.
Προσωπικά, θα αντισταθώ στον πειρασμό να μεταφέρω τι ακριβώς έγραφε εσωκομματικό σημείωμα του ΝΑΡ για το θέμα, για να μην αναπαράγω πρακτικές Τραμπ στην επαναστατική Αριστερά, που ούτως ή άλλως ανθούν, με άκαιρες και αντισυντροφικές δημοσιοποιήσεις εμπιστευτικών συζητήσεων. Δικαιούμαι ωστόσο να μεταφέρω τι έγραφα σε επιστολή μου προς το Γραφείο και την Πολιτική Επιτροπή του ΝΑΡ: «Η πολιτική αντιμετώπιση εκ μέρους του ΝΑΡ της συμμετοχής μου στην Επιτροπή Αλήθειας της Βουλής για το Χρέος αποδείχθηκε εντελώς άστοχη πολιτικά καθώς όλα τα επιχειρήματα που αυθαίρετα επικαλέστηκε το ΝΑΡ κατέρρευσαν. Η Επιτροπή δε νομιμοποίησε κανένα μεγάλο, ούτε μικρό κομμάτι του δημόσιου χρέους. Δε λειτούργησε σα φύλο συκής για την κυβέρνηση που υποτίθεται θα συγκάλυπτε την δεξιά στροφή της και την απόφαση πληρωμής του χρέους. Δε “συσκότισε την αναγκαία στροφή στον αγώνα”… Αντίθετα, το πόρισμα τονίζει ότι όλο το χρέος είναι παράνομο, απεχθές κ.α. και πρέπει να διαγραφεί, δίχασε την κυβέρνηση οξύνοντας τις αντιθέσεις στο εσωτερικό της κι ενθάρρυνε (τουλάχιστον σε όσες δυνάμεις του κινήματος είχαν τα μάτια τους ανοιχτά για να διαβάσουν το πόρισμα) την τάση να αγωνιστούν για να διαγραφεί το χρέος. Αναγκαιότητα που και το ίδιο το πόρισμα υπογράμμιζε».
Η Επιτροπή Αλήθειας εξέδωσε δύο πορίσματα. Το πρώτο, χαρακτηρίστηκε προκαταρκτικό επειδή υπολογίζαμε ότι θα εκδίδαμε και μια ακόμη πιο αναλυτική, πληρέστερη εκδοχή του. Δεν υπήρχε κάτι άλλο να προσθέσουμε πέρα από το να αναλύσουμε σε μεγαλύτερο βάθος και με εκτενέστερη τεκμηρίωση όσα γράφαμε. Το δεύτερο πόρισμα αφορούσε αποκλειστικά και μόνο το τρίτο Μνημόνιο του ΣΥΡΙΖΑ και γράφτηκε σε συνθήκες …έκτακτης ανάγκης μετά την υπογραφή του Μνημονίου Τσίπρα και πριν την διάλυση της Βουλής. Και τα δύο πορίσματα ανέφεραν με τον πιο καθαρό τρόπο ότι όλο το δημόσιο χρέος είναι παράνομο, απεχθές κλπ. Αποτελούσε δηλαδή την καλύτερη δυνατή νομιμοποιητική βάση μιας ενδεχόμενης επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους και πιθανής παύσης πληρωμών. Πέραν του ότι αποτελούσε ντοκουμέντο της Ελληνικής Βουλής, οι υπογραφές που έφερε, με πιο χαρακτηριστική του σπουδαιότερου εν ζωή συνταγματολόγου καθηγητή Γιώργου Κασιμάτη, του προσέδιδαν το απαραίτητο θεσμικό και ουσιαστικό κύρος για να αμφισβητήσει την αναγκαιότητα πληρωμής του δημόσιου χρέους.
Τα δύο πορίσματα της Επιτροπής Αλήθειας της Ελληνικής Βουλής αποτελούν μοναδικής αξίας ντοκουμέντα (τόσο από άποψη μεθοδολογίας όσο και από άποψη συμπερασμάτων) λόγω του ριζοσπαστισμού τους, σε παγκόσμια κλίμακα. Μόνο εγώ έχω δεχθεί δεκάδες αιτήματα από ακαδημαϊκούς, αγωνιστές και πολιτικούς απ’ όλον τον κόσμο οι οποίοι τα έχουν αξιοποιήσει με τις πιο διαφορετικές μορφές, μετά την μετάφρασή τους σε αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά κ.α. Από την τρέχουσα πολιτική αντιπαράθεση στις χώρες τους στην κατεύθυνση μη πληρωμής του δημόσιου χρέους, μέχρι επιστημονική βιβλιογραφία για τη δυνατότητα διαγραφής του χρέους. Οι άλλοι που συμμετείχαν στην Επιτροπή φαντάζομαι θα έχουν επίσης δεχθεί ανάλογα αιτήματα.
Ενώ λοιπόν και τα δύο Πορίσματα αποτελούν μοναδικής σημασίας κρατικά έγγραφα, μιας και για πρώτη φορά στην ιστορία κοινοβούλιο κράτους μέλους της ΕΕ και του ευρώ θέτει επί τάπητος το δικαίωμα αμφισβήτησης και παύσης πληρωμών του δημόσιου χρέους, στην Ελλάδα «θάφτηκαν» τόσο από τον κυρίαρχο λόγο όσο και από την Αριστερά σε όλες της τις εκδοχές.
ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ο Τύπος τους, με πρωταγωνιστές τον γνωστό διαδικτυακό υπόκοσμο, τα λοιδόρησαν και τα εξαφάνισαν από τον δημόσιο λόγο επειδή προείχε η θωράκιση των Μνημονίων και της αναγκαιότητας πληρωμής του χρέους. Επίσης, προείχε η τιμωρία κάθε προσπάθειας παρέκκλισης από τον ορθό δρόμο.
ΚΚΕ, ΝΑΡ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ έκαναν σαν να μην υπήρχαν τα πορίσματα επειδή εξέθεσαν τον δογματισμό τους όταν αποκήρυτταν την Επιτροπή Αλήθειας. Πλήθος άρθρων (εντελώς ενδεικτικά εδώ κι εδώ) που υποστήριζαν γιατί δεν πρέπει να συμμετέχουμε στην ΕΛΕ και προεξοφλούσαν εντελώς αυθαίρετα την αποτυχία της να αποδείξει τον παράνομο χαρακτήρα του χρέους, αποδείχθηκαν εκτός τόπου και χρόνου. Διαψεύστηκαν παταγωδώς! Κι αντί τα παραπάνω κόμματα και όσοι υπεράσπιζαν δημόσια αυτή την πολιτική γραμμή να αναθεωρήσουν τη στάση τους, που αποδείχθηκε άστοχη και λανθασμένη, προσπέρασαν τα δύο αυτά κείμενα, σαν να μην εκδόθηκαν ποτέ, παραπέμποντας την διαγραφή του δημόσιου χρέους στο επαναστατικό επέκεινα.
Όλες οι παραπάνω πρωτοβουλίες, παρά τις προσπάθειες των αριστερών συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ που τις στήριξαν ολόψυχα, πολεμήθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, επειδή φοβήθηκαν τον ριζοσπαστισμό τους και την τεκμηρίωση της άμεσης, υλικής δυνατότητας της ρήξης με τους δανειστές. Η πλειοψηφία του ΣΥΡΙΖΑ, με κορυφαίους εκφραστές τον Αλέξη Τσίπρα, τον Γιάννη Δραγασάκη, τον Ευκλείδη Τσακαλώτο και τον Γιώργο Χουλιαράκη, ουδέποτε έλαβε μέρος σε μία έστω από αυτές τις κινήσεις κι ως κυβέρνηση υπονόμευσε δημόσια και παρασκηνιακά την Επιτροπή Αλήθειας.
Προφανώς, η Επιτροπή Αλήθειας και τα δύο πορίσματά της δεν άλλαξαν τον χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησής του. Ακόμη και η πρώτη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ όδευε με μαθηματική ακρίβεια στην πολιτική παράδοση στους πιστωτές, όπως έδειξε έγκαιρα η συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ, η υποστήριξη στον Προκόπη Παυλόπουλο για πρόεδρο της Δημοκρατίας και η απόφαση του Γιούρογκρουπ της 20ης Φεβρουαρίου 2015. Και οι τρεις αυτές επιλογές αποτελούσαν επαρκή δείγματα για τον μεγάλο συμβιβασμό που ωρίμαζε και για την ανάγκη εξόδου από την κυβέρνηση των αριστερών συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ. Παρότι η αποχώρησή τους αποτελεί κορυφαία πράξη ανιδιοτέλειας και πολιτικής αρχών, η παραμονή τους στην κυβέρνηση εξέθρεφε αυταπάτες και προσέφερε στον ΣΥΡΙΖΑ την αναγκαία κοινοβουλευτική πλειοψηφία με την οποία εξυπηρετούσε το χρέος, πληρώνοντας τις δόσεις στο ΔΝΤ, και συνέχιζε τις διαπραγματεύσεις.
Υπό αυτό το πρίσμα το 2015 κυρίως κατέρρευσαν οι αυταπάτες για μια αριστερή κυβέρνηση που θα δρα μακριά και αποκομμένα από τον λαϊκό παράγοντα. Δευτερευόντως, κατέρρευσε μια γραμμή σύγκρουσης που υποτιμά τις δυνατότητες ρήξεων εντός του καπιταλισμού. Τριτευόντως το 2015, δείχνει πώς όταν αποφασίζονται πολιτικές μετώπων και συμμαχιών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα όρια και οι εγγενείς δυνατότητες κάθε συμμάχου. Ακόμη και οι μαχητικές διακηρύξεις δεν αρκούν!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου