Δευτέρα 16 Μαρτίου 2015

Newyorker: Η Επόμενη Κίνηση της Ελλάδας [Greece’s Next Move]



Η μάχη μεταξύ Ελλάδας και δανειστών προσωρινά έλειξε, με τις δύο πλευρές να συμφωνούν σε μία τετράμηνη παράταση της χρηματοοικονομικής διάσωσης της Ελλάδας, η μάχη όμως για το ποιός νίκησε σε αυτή μόλις ξεκίνησε. Ο Wolfgang Schäuble, ο σκληροπυρινικός Γερμανός υπουργός των οικονομικών, δήλωσε ότι η νέα ελληνική κυβέρνηση, καθοδηγούμενη από το αριστερόστροφο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, αναγκάστηκε να οδηγηθεί σε μία ημερομηνία εναρμονισμένη με την πραγματικότητα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, αποκάλεσε τη συμφωνία ως ένα «αποφασιστικό βήμα» το οποίο θα βοηθήσει στον τερματισμό της λιτότητας και θα βγάλει την ελληνική οικονομία από τη βαθιά ύφεση, ενώ η ελληνική κοινή γνώμη φάνηκε σε μεγάλο βαθμό ικανοποιημένη από τη συμφωνία αυτή.

Με μια πρώτη ματιά, τα θετικά σχόλια του κ. Τσίπρα μοιάζουν με περιστροφή των θέσεων του.  Ο ΣΥΡΙΖΑ ανήλθε στην εξουσία υποσχόμενος να επιτύχει μια μείωση των υπέρογκων χρεών της Ελλάδας, να απορρίψει τις δεσμεύσεις του προϋπολογισμού που είχε κάνει η προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση, καθώς και την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον επίβλεψη από της λεγόμενης Τρόικα — την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή — που έχει υπό επιτήρηση τις δημοσιονομικές αποφάσεις της χώρας τα τελευταία χρόνια. Μέχρι στιγμής η νέα συμφωνία δεν προβλέπει μείωση του χρέους, αναφέρει ότι η επέκταση του προγράμματος, που θα λάβει χώρα μόνο στο "πλαίσιο του υπάρχοντος μηχανισμού"  και τα σχέδια της Ελλάδας ακόμη θα αξιολογούνται από τα ίδια τρία θεσμικά όργανα. Υπό αυτό το πρίσμα, οι Έλληνες πέτυχαν 0 στα 3.


Αν κοιτάξετε λίγο πιο βαθιά, όμως, μπορείτε να δείτε ότι η Ελλάδα κέρδισε μια σημαντική ανάσα. Με κεντρικό ζήτημα στις διαπραγματεύσεις ότι η χώρα αντιμετωπίζει δημοσιονομικούς στόχους για το 2015 και 2016, οι οποίοι θα μπορούσαν να διατηρήσουν την οικονομία κολλημένη στην ύφεση — έχοντας συρρικνωθεί κατά τριάντα τοις εκατό από το 2008 — και να αποτρέψουν την κυβέρνηση να κάνει οτιδήποτε σχετικά με τα επίπεδα φτώχειας, ώστε πολλοί μελετητές να υποστηρίζουν οτι συντελείται μια «ανθρωπιστική κρίση». Οι στόχοι βρίσκονται τώρα προς αναθεώρηση για μελλοντικές συνομιλίες, πράγμα που αποτελεί μία σημαντική παραχώρηση. Σύμφωνα με τον Mark Weisbrot, το συν-διευθυντή του Κέντρου Ερευνών οικονομικής πολιτικής, «Οι Ευρωπαίοι επίσημοι έλεγαν στην Ελλάδα ότι ή θα ακολουθήσετε το δικό μας δρόμο ή σας αφήνουμε μόνους σας. Αυτό έχει αλλάξει. Νομίζω ότι η Ευρώπη έκλεισε το μάτι." Ο James Galbraith, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Austin, που ήταν στην Αθήνα και τις Βρυξέλλες, ώστε να βοηθήσει την ελληνική ομάδα κατά τις διαπραγματεύσεις, μου είπε, “η νίκη μπορεί να είναι «πολύ μεγάλη» λέξη. Αλλά σίγουρα μπορείτε να το αποκαλέσετε ώς μια επιτυχία. Αυτή η συμφωνία έχει δώσει την Ελλάδα κάποιο περιθώριο για ελιγμούς. Όχι πολύ μεγάλο, αλλά περισσότερο από ό, τι είχε πριν."

Στην ουσία, η συμφωνία καθυστερεί τις διαπραγματεύσεις για τέσσερις μήνες — κάτι που ταιριάζει στην Ελλάδα μια χαρά. Τις τελευταίες εβδομάδες, είχαμε μια μεγάλη χρηματική εκροή από τη χώρα, αφήνοντας το τραπεζικό σύστημα, στα πρόθυρα της κατάρρευσης και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ κληρονόμησε μια διοικητική κατάσταση που λειτουργούσε μόλις και μετά βίας. Όπως είπε και ο Galbraith, "όταν πήγαν στο Υπουργείο Οικονομικών για πρώτη φορά, δεν υπήρχε ούτε έγγραφο, ούτε ένας υπολογιστής. Το Wi-Fi ήταν ανενεργό." Τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ έχει λίγο χρόνο για να εκπληρώσει τις υποσχέσεις του που αφορούν, τόσο την Ευρώπη όσο και στους ψηφοφόρους του.

Η πραγματική πρόκληση είναι να ικανοποιηθούν και τα δύο μέρη (δανειστές – ψηφοφόροι), που επιθυμούν πολύ διαφορετικά πράγματα. Αν και υπάρχει χώρος για διαπραγματεύσεις, η Ελλάδα είναι ακόμα εγκλωβισμένη στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα: τόσο η Ε.Κ.Τ. όσο και το ΔΝΤ έχουν ήδη εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τα σχέδια των μεταρρυθμίσεων που η Ελλάδα υπέβαλε την περασμένη Δευτέρα. Αν χρωστάς 300 δις ευρώ και πρέπει η Ευρώπη να σώσει το τραπεζικό σου σύστημα, είσαι υποχρεωμένος να δέχτεις την εποπτεία, αλλά η Ελλάδα διαπραγματεύθηκε μέχρι στιγμής χωρίς το πιο ισχυρό όπλο- την απειλή της έξοδου από το ευρώ και την στάση πληρωμών. Μια τέτοια κίνηση, γνωστή κι ως Grexit, ήταν εκτός διαπραγματεύεσεων, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ είχε στην προεκλογική του εκστρατεία την προϋπόθεση την παραμονής στην ευρωζώνη, και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι αυτό είναι που ζητούν και οι περισσότεροι Έλληνες. Αλλά σύντομα, μπορεί και να χρειάζεται να το επανεξετάσουν ως ενδεχόμενο.

Η κοινή - συμβατική λογική λέει ότι η επιστροφή στη δραχμή θα ήταν μια καταστροφή για την Ελλάδα. Σίγουρα, θα ήταν τραυματική: θα υπάρξει μια άμεση υποτίμηση, η αξία των αποταμιεύσεων θα πέσει, η τιμή των εισαγόμενων εμπορευμάτων θα πετάξει στα ύψη. Αλλά οι ελληνικές εξαγωγές θα γίνουν φθηνότερες και το κόστος εργασίας ακόμα πιο ανταγωνιστικό. Θα υπάρξει μια πιθανή – θετική έκρηξη του Τουρισμου και η ανάκτηση του ελέγχου της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής για πρώτη φορά από το 2001 θα δώσει στην Ελλάδα την ευκαιρία να ασχοληθεί με τις οικονομικές της πληγές. Άλλες χώρες που έχουν υπομείνει ξαφνικές υποτιμήσεις συχνά έχουν διαπιστώσει ότι το μακροπρόθεσμο κέρδος είναι μεγαλύτερο από βραχυπρόθεσμες απώλειες και δυσκολίες. Όταν η Αργεντινή προέβει σε στάση πληρωμών και υποτίμησε Πέσο, το 2001, οι μήνες του οικονομικού χάους, ακολουθήθηκαν από χρόνια ταχείας ανάπτυξης. Ισλανδία είχε μια παρόμοια εμπειρία, μετά την οικονομική κρίση. Η κατάσταση της Ελλάδας θα συνεπαγόταν ένα εντελώς νέο νόμισμα και όχι απλά μια υποτίμηση (ενός ήδη υπάρχοντος νομίσματος). Ο Weisbrot, λέει, "θα μπορούσε να λειτουργήσει. Θα πρέπει να περάσουν από μια κρίση, αλλά στη συνέχεια η οικονομία θα ανακάμψει, και πιθανώς πιο γρήγορα από ό, τι οι περισσότεροι αναμένουν." Παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη είναι πολύ καλύτερα εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει τις οικονομικές επιπτώσεις ενός Grexit από ό, τι ήταν πριν από τρία χρόνια, οι πολιτικές συνέπειες θα είναι καταστροφικές για το Ευρωπαϊκό πλάνο. Αυτό είναι γιατί, ακόμη και αν η Ελλάδα θέλει να μείνει στο ευρώ, μια αξιοσημείωτη απειλή για Grexit, θα μπορούσε τουλάχιστον να αποτρέψει την Ευρώπη από το να τραβήξει σφικτά τα λουριά πάλι, προς την ελληνική πλευρά.

Προς το παρόν, ο ΣΥΡΙΖΑ θα προσπαθήσει να αλλάξει την Ευρώπη εκ των έσω. Η μάχη που πραγματοποιείται για τον Ελληνικό προϋπολογισμό δεν είναι μόνο μια μάχη σε χρηματοοικονομικό επόπεδο· είναι ένας αγώνας πανω στην ιδεολογία της λιτότητας, και για το αν οι μικρότερες χώρες θα έχουν ουσιαστικό λόγο στη δική τους οικονομική μοίρα. Όπως μου είπε ο Weisbrot, "χώρες όπως η Ελλάδα έχουν χάσει τον κυριαρχικό τους και το δημοκρατικό έλεγχο που αφορούν τις σημαντικότερες μακροοικονομικές αποφάσεις και τις πολιτικές που διαθέτει η κάθε χώρα. Η Ελλάδα προσπαθεί να πάρει κάποια στοιχεία αυτού του ελέγχου πίσω." Ο αγώνας αυτός μπορεί και να έχει επιτυχία. Οι πραγματικές μάχες, πάντως, εξακολουθούν να μαίνονται.

Ο James Surowiecki είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «Σοφία του Πλήθους» (“The Wisdom of Crowds”) και αρθρογράφος οικονομικών, επιχειρηματικών και χρηματοοικονομικών θεμάτων.

Μετάφραση - Απόδοση: Παναγιώτης Σπυρόπουλος - Οικονομολόγος

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου