Η πρώτη ήττα του Τσαβισμού μετά από 18 χρόνια

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

 

Σε αλλαγή σελίδας προχωρά η Βενεζουέλα μετά τις εκλογές της Κυριακής 6 Δεκεμβρίου, που χάρισαν, για πρώτη φορά έπειτα από δεκαοχτώ ολόκληρα χρόνια, την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στη δεξιά αντιπολίτευση, σηματοδοτώντας την πρώτη εκλογική ήττα του τσαβισμού μετά από ένα «σερί» που δεν έχει προηγούμενο στην κοινοβουλευτική ιστορία της Λατινικής Αμερικής.
Συγκεκριμένα και με βάση τα εκλογικά ποσοστά, τις 99 από τις 167 έδρες της Εθνοσυνέλευσης κέρδισε ο δεξιός συνασπισμός Τραπέζι Δημοκρατικής Ενότητας (MUD), 46 έδρες το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα που ίδρυσε ο Ούγκο Τσάβες (PSUV), ενώ 22 έδρες πήγαν σε μικρότερες δυνάμεις, που θα φανεί στη συνέχεια αν θα πάνε με το μέρος της Δεξιάς ή της Αριστερός.

Το ενδιαφέρον, φυσικά, επικεντρώνεται στην επόμενη μέρα της ορκωμοσίας της νέας Εθνοσυνέλευσης, δεδομένης της αβύσσου που θα χωρίζει τον εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας, Νικολάς Μαδούρο, από την πλειοψηφία του σώματος. Το μόνο σίγουρο είναι ότι κανείς εκ των δύο δεν πρόκειται να αναζητήσει συναινέσεις. Όχι μόνο η προεκλογική περίοδος -με τη σύζυγο του φυλακισμένου και άκρως αμφιλεγόμενου ηγέτη της αντιπολίτευσης, Λεοπόλδο Λόπεζ, να ρίχνει συνεχώς λάδι στη φωτιά-, αλλά και τα χρόνια που προηγήθηκαν αν κάτι προοιωνίζονται για το επόμενο διάστημα είναι ο μεταβατικός του χαρακτήρας. Όπως και ακραία πόλωση μέχρι το ένα από τα δύο στρατόπεδα να κυριαρχήσει πλήρως.

Στην κορυφή της ατζέντας της αντιπολίτευσης βρίσκεται η αμνήστευση φυλακισμένων στελεχών της. Η συζήτηση στη Βουλή σχετικής πρότασης νόμου θεωρείται δεδομένο ότι θα διχάσει ακόμη και την αντιπολίτευση, καθώς είναι αβέβαιο κατά πόσο μετριοπαθείς βουλευτές της θα ψηφίσουν την απελευθέρωση ατόμων που καταδικάστηκαν με βαρύτατες κατηγορίες. Γιατί, αντίθετα με όσα προβάλλουν ακόμη και διεθνή μέσα ενημέρωσης, όλοι όσοι έχουν φυλακιστεί αποδεδειγμένα χρηματοδοτούνταν από τις ΗΠΑ ή είχαν εμπλακεί σε δολοφονίες αστυνομικών, στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν κλίμα αποσταθεροποίησης και έντασης. Επ” ουδενί, δηλαδή, πρόκειται για πολιτικές διώξεις…

Ισορροπία τρόμου
Σίγουρο επίσης θεωρείται ότι η δεξιά κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα επιχειρήσει να περιορίσει τις προεδρικές εξουσίες, επιδιώκοντας με τον τρόπο αυτό να ξεπεράσει την παραλυτική αδράνεια που θα επικρατήσει με τον πρόεδρο να θέτει συνεχή βέτο. Από την άλλη, φυσικά, και ο πρόεδρος Μαδούρο -το βράδυ των εκλογών δήλωσε ότι «χάθηκε μια μάχη, αλλά ο πόλεμος για την επανάσταση συνεχίζεται»- θεωρείται εξίσου σίγουρο ότι, απευθυνόμενος συνεχώς στην κοινωνία, θα προσπερνά την Εθνοσυνέλευση, αμφισβητώντας τις εξουσίες, τις αρμοδιότητες και το ίδιο το κύρος της.
Το πρώτο «ραντεβού», με βάση ρεπορτάζ, θα αφορά σε πρόταση μομφής που θα καταθέσει η νέα πλειοψηφία με στόχο την απομάκρυνση του προέδρου της Εθνοσυνέλευσης και πανίσχυρου στελέχους του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Διοσδάντο Καμπέγιο. Η απομάκρυνσή του θεωρείται δεδομένη, μια και απαιτούνται μόλις 84 ψήφοι, δηλαδή απλή πλειοψηφία, την οποία διαθέτει η Δεξιά. Με την ψηφοφορία, ωστόσο, θα φανεί και σε πόσους από τους ενδιάμεσους βουλευτές μπορεί η Δεξιά να ελπίζει ώστε να προχωρήσει στο επόμενο βήμα του σταδιακού ακρωτηριασμού του τσαβισμού, που θα είναι η παύση υπουργών, η οποία απαιτεί αυξημένη πλειοψηφία 101 ψήφων. Σημειωτέον ότι με μια υπεραυξημένη πλειοψηφία 112 εδρών θα μπορούσε να αλλάξει η σύνθεση του Ανώτατου Δικαστηρίου, ακόμη και το Σύνταγμα, επομένως όλες οι αλλαγές προς την κατεύθυνση της παλινόρθωσης του προηγούμενου καθεστώτος θα επιταχύνονταν απότομα.

Το δυσάρεστο, ωστόσο, για τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που στηρίζουν τον τσαβισμό είναι ότι τα μηνύματα που έρχονται από το εξωτερικό, πριν απ” όλα, δεν υποδηλώνουν τον βραχύβιο χαρακτήρα της νίκης της βενεζολάνικης Δεξιάς. Οι αιτίες, δηλαδή, που οδήγησαν στην εκλογική ήττα του Μαδούρο δεν είναι εύκολα αναστρέψιμες.

Η απώλεια της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας των σοσιαλιστών στη Βενεζουέλα συμπίπτει με μια περίοδο κατακόρυφης πτώσης των τιμών των πρώτων υλών, μεταξύ των οποίων και το πετρέλαιο, το οποίο χρηματοδότησε την επεκτατική πολιτική των προηγούμενων χρόνων. Το βαρέλι του αργού πλέον έχει φτάσει σχεδόν στα 40 δολάρια, καταγράφοντας ρεκόρ εξαετίας, και όλα δείχνουν ότι η πτώση θα συνεχιστεί. Δεν είναι μόνο το καταστρεπτικό σπιράλ ανόδου της παραγωγής που ενεργοποιούν οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες κάθε φορά που πέφτει η τιμή, προσπαθώντας έτσι να καλύψουν τα προϋπολογισμένα έσοδα, και το οποίο οδηγεί σε νέα πτώση της τιμής. Υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα.

Για παράδειγμα, η ορμητική είσοδος που θα κάνει το Ιράν στις διεθνείς αγορές αυξάνοντας τις εξαγωγές του χάρη στην άρση των κυρώσεων που συνόδευαν το πυρηνικό του πρόγραμμα, θα αυξήσει περαιτέρω τις διαθέσιμες ποσότητες πετρελαίου, προς μεγάλη ικανοποίηση των πετρελαϊκών εταιρειών και των διυλιστηρίων που καρπώνονται όλα τα οφέλη. Κατά συνέπεια το κοινωνικό κράτος που έχτισε ο τσαβισμός τα προηγούμενα χρόνια, διανέμοντας χιλιάδες κατοικίες στα πιο φτωχά στρώματα, προσφέροντας δωρεάν περίθαλψη, υγεία και δημόσια παιδεία- με 32 νέα δημόσια και υψηλού επιπέδου πανεπιστήμια, μεταξύ άλλων, θα δοκιμαζόταν.

Αμερικανικές παρεμβάσεις
Από την άλλη, το αντίπαλο στρατόπεδο θα γίνει πιο επιθετικό. Η διαφαινόμενη αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο, με την παράδοση της σκυτάλης στους Ρεπουμπλικάνους, ακόμη κι αν δεν ηγηθεί του κόμματος ο εξτρεμιστής της Δεξιάς, ξενοφοβικός Ντόναλντ Τραμπ, θα εγκαινιάσει μια περίοδο πιο δραστήριων παρεμβάσεων στη Λατινική Αμερική. Ήδη τα αρχεία WikiLeaks του Τζούλιαν Ασάνζ έφεραν στην επιφάνεια ένα όργιο παρεμβάσεων τα προηγούμενα χρόνια στη Λατινική Αμερική από την αμερικανική διπλωματία, με χρηματοδοτήσεις ΜΚΟ (ιδανικά εκτροφεία πρακτόρων) και κομμάτων της Δεξιάς, υπονομευτικές ενέργειες κ.ά. Αυτή η κατάσταση θα ενταθεί.
Βέβαια, όσο κι αν οι αιτίες για την υποχώρηση του τσαβισμού πρέπει να αναζητηθούν κυρίως σε εξωγενείς παράγοντες -αντίθετα με ό,τι συνέβη στην Αργεντινή με την ήττα της Κίρχνερ και στη Βραζιλία με τη συζητούμενη καθαίρεση της Ρούσεφ-, είναι αναγκαία, με αφορμή το εκλογικό αποτέλεσμα της 6ης Δεκεμβρίου μια κριτική αποτίμηση του ίδιου του τσαβίστικου πειράματος. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα φάνηκε ανήμπορο ή ανέτοιμο να ηγηθεί του μεγάλου άλματος που απαιτούνταν ώστε η μακρά περίοδος του μετανεοφιλελευθερισμού να δώσει τη θέση της σε πιο βαθιές κοινωνικές τομές, τερματίζοντας τον πολιτικό μετεωρισμό της. Απάντων αυτών των ρήξεων και ενδεχομένως συνεχίζοντας το αριστερό πείραμα της Λατινικής Αμερικής να επιβιώνει σε ένα διεθνές περιβάλλον που παραμένει ακόμη πιο εχθρικό απ” ό,τι ήταν τη στιγμή της γέννησής του, το ούτως ή άλλως μεταβατικό στάδιο του μετανεοφιλελευθερισμού κινδυνεύει να οδηγήσει στην επανάκαμψη μιας σκληρής ρεβανσιστικής Δεξιάς, που θα επιχειρήσει να κερδίσει το χαμένο έδαφος, με κάθε κόστος.

Επίκαιρα

αναδημοσίευση – ΕΛΛΑΣ